Ta từng chứng kiến có những thành viên của một tầng lớp quý tộc mạnh
mẽ họp nhau tại một kinh đô hoặc trong một chốn cung đình để tranh chấp
quyết liệt về những ưu đãi mong manh tuỳ thuộc vào thói thời thượng hoặc
ý thích của cái ông chủ được quyền ban phát ưu đãi. Khi đó, họ thể hiện rõ
ra với nhau những thói ghen tuông như con nít, cái động lực của những con
người sống trong các nền dân chủ, và họ bộc lộ ra cũng như ở những người
“dân chủ” cái nhiệt thành tranh giành từng ưu đãi nhỏ nhặt đang bị những
người bình dân với mình tranh chấp, và khi đã có trong tay thì họ cũng lộ ra
vẫn cái nhu cầu “dân chủ”, như thế muốn được phô trương.
Nếu những người quý tộc có khi nào nghĩ là họ có một niềm tự hào mang
tính quốc gia dân tộc, tôi tin rằng họ sẽ đem báu vật ấy ra phô trương, hệt
như những người dân chủ vậy.
CHÚ THÍCH
(D)
Nếu ta gác sang một bên tất cả những ai không suy nghĩ và những ai
không dám nói to lên những gì họ suy nghĩ, ta sẽ còn thấy là đại đa số người
Mĩ hình như thoả mãn với các thiết chế chính trị đang điều hành cuộc sống
của họ và trên thực tế, không hình như gì cả, tôi tin rằng cái đa số đó suy
nghĩ như vậy. Tôi coi những cách biểu hiện quan niệm đó như một chỉ dẫn,
chứ không coi đó là chứng cớ cho thấy sự tốt đẹp tuyệt đối của luật pháp
Hoa Kì. Lòng tự hào dân tộc, sự thoả mãn một số đam mê mạnh mẽ nhất do
nền lập pháp đem lại, những sự kiện ngẫu nhiên, những tật xấu không bị ai
nhìn thấy, và trên tất cả mọi điều đó là lợi ích của một đa số bắt buộc được
phe đối lập phải ngậm miệng, những thứ đó trong thời gian dài có thể đem
lại ảo tưởng cho cả một dân tộc cũng như cho một con người riêng rẽ.
Ta hãy nhìn nước Anh trong cả chiều dài thế kỉ thứ XVIII. Chưa từng bao
giờ thấy một dân tộc thắp nhiều hương thơm đến hoang phí như thế; chưa
từng thấy quốc gia nào hoàn toàn hài lòng bản thân đến vậy; trong hiến pháp
của họ, mọi sự đều đẹp đẽ, chẳng có gì có thể chê trách ở bản hiến pháp đó,
