phải không ngừng hành động và để tay để mắt đến mọi điều. Ngay cả những
người đấu tranh mạnh mẽ quyết liệt nhất cũng đồng tình về điểm này với
mọi người. Tính thống nhất, sự hiện diện khắp nơi, sức mạnh toàn năng của
quyền lực xã hội, tính đồng nhất của các quy tắc, tạo thành nét nổi trội đặc
trưng cho mọi hệ thống chính trị do thời đại chúng ta đề ra. Ta bắt gặp chúng
nơi nền tảng của những thứ ảo tưởng kì cục nhất đời. Tinh thần con người
vẫn còn đang đeo đuổi những hình ảnh như vậy khi nó đang mơ ngủ.
Nếu như các ý tưởng như vậy đột nhiên hiện ra trong tư tưởng những cá
nhân đặc biệt, thì chúng thích chọn óc tưởng tượng trong mấy cái đầu của
các bậc quân vương.
Trong khi trạng thái xã hội cũ của châu Âu thay đổi và tan rã, dựa trên các
quyền hạn và nghĩa vụ của mình, các quốc gia có chủ quyền tạo ra những tín
ngưỡng mới. Lần đầu tiên, họ hiểu rằng quyền lực trung tâm do họ đại diện
có thể và phải tự họ đứng ra cai quản, và cai quản theo một kế hoạch đồng
nhất, mọi công việc và mọi con người. Tôi dám nói rằng, trước thời đại
chúng ta đang sống đây, quan điểm này chưa từng khi nào được các ông vua
của châu Âu nghĩ ra, thì nay quan điểm ấy thâm nhập thật sâu vào đầu óc
của các quân vương kia; quan điểm đó trụ vững tại đó giữa sự vẫy vùng của
mọi quan điểm khác.
Như vậy, con người thời nay rất ít bị chia rẽ chứ không như mọi người
vẫn nghĩ; họ tranh chấp không ngừng để biết quyền bính sẽ rơi vào tay ai;
nhưng họ dễ dàng thống nhất ý kiến về việc chủ quyền ấy phải có các nghĩa
vụ và quyền hạn gì. Tất cả đều quan niệm về cái chính quyền mang chủ
quyền ấy theo hình ảnh của một quyền lực duy nhất, đơn giản, như là Trời
ban cho vậy, và có tính sáng tạo.
Mọi ý tưởng thứ yếu về chính trị đều không cố định; riêng tư tưởng về
chủ quyền kia thì cố định, bất biến, vững vàng như bản thân nó vậy. Các nhà
nghiên cứu pháp lí và các chính khách tiếp nhận chủ quyền theo quan niệm
đó, quần chúng hăm hở vớ lấy nó; kẻ bị cai trị và kẻ cai trị cùng thống nhất
đeo đuổi cái chủ quyền đó với một lòng nhiệt thành như nhau: chủ quyền đó
