Ví dụ, hệ thống xe điện ngầm ở New York chủ yếu do các công ty tư
nhân làm, và từng được vận hành bên ngoài sự kiểm soát của chính quyền
thành phố này trong gần 4 thập kỷ. Bất chấp chi phí xây dựng rất cao, hệ
thống này vẫn kiếm ra lợi nhuận cho những nhà đầu tư. Hơn nữa, một
điều rất ấn tượng là tiền vé xe điện ngầm không hề tăng trong suốt 40
năm!
Giờ đây, thật dễ dàng để thuyết phục cử tri rằng những tiện ích công
cộng - chẳng hạn như cống thoát nước, đường cao tốc, kênh đào, cầu v.v...-
cần được Chính phủ quản lý. Các chính trị gia đã lập luận thành công rằng
các công ty tư nhân, vốn chỉ theo đuổi lợi nhuận thuần túy, sẽ bóc lột công
chúng ngay khi có cơ hội sớm nhất.
Bằng chứng hỗ trợ cho những lập luận trên đa phần là cảm tính. Điều
chắc chắn hơn là việc Chính phủ kiểm soát độc quyền các dự án và dịch vụ
công cộng hầu như luôn dẫn tới sự kém hiệu quả, tham nhũng và hối lộ,
cũng như chất lượng đi xuống.
Ngoài ra, khi một dự án do Chính phủ quản lý bị vượt dự toán hay yếu
kém về phục vụ, các nguyên tắc của kỷ luật thị trường tự do không được
vận dụng để giải cứu nó. Thay vào đó, Chính phủ chỉ cần tăng thuế, việc
này sẽ làm lãng phí các nguồn lực xã hội và giảm mức sống của người dân.
Thương mại cũng bị ảnh hưởng xấu từ những quan niệm sai lầm như
vậy. Trong nỗ lực bảo vệ công ăn việc làm cho dân Mỹ trước sự cạnh tranh
của lao động nước ngoài, những người phản đối tự do thương mại đã phớt
lờ lợi ích của nhập khẩu, cùng với những chi phí khó thấy được với người
tiêu dùng một khi họ có ít sự lựa chọn khi mua hàng hóa dịch vụ.
Ví dụ, nếu một nhà sản xuất nước ngoài có thể bán áo thun tại Mỹ với
giá rẻ hơn giá áo thun sản xuất tại Mỹ, thì người Mỹ sẽ tốn ít tiền mua áo
thun hơn. Số tiền tiết kiệm được từ việc này sẽ được dùng để mua những
hàng hóa khác, chẳng hạn như ván trượt nước. Điều này có thể làm lợi cho
các công ty sản xuất ván trượt hoạt động tại Mỹ, hiện đang cung cấp những
loại ván trượt tốt nhất.
Thế còn điều gì sẽ xảy ra với những công nhân may áo thun ở Mỹ, nay bị
mất việc làm? Nếu những ông chủ của họ không thể cạnh tranh trong ngành
