Anh Lâm gục ngã trên vũng máu, và khi quân Pháp rút khỏi làng, thân
nhân anh mới hay hung tin đó.
Thế là người em thứ hai của ông Nguyễn Thái Học cũng đã chết vì bàn
tay thực dân Pháp.[3]
Anh Nguyễn Thái Lâm chết để lại mẹ già, một đứa con trai khoảng 7
tuổi, Nguyễn Thái Tuấn và người vợ cùng làng.
Gương thương dân của cụ bà thân sinh ra lãnh tụ Nguyễn Thái Học
Năm 1949, quân đội Pháp mở rộng mặt trận đồng bằng Bắc Việt và thiết
lập chính quyền Bảo Đại tại các địa phương.
Làng Thổ Tang từ xưa vẫn là phủ lỵ Vĩnh Tường, nay lại được chọn làm
quận lỵ Vĩnh Tường và một viên quận trưởng được bổ nhiệm.
Trong số các Quận Trưởng Vĩnh Tường, có một ông có một chút kinh
nghiệm chính trị, thường lui tới vấn an cụ bà thân sinh ra Nguyễn Thái
Học. Lúc này cụ sống với người con dâu và đứa cháu độc nhất tức vợ
con anh Lâm.
Trong một cuộc tảo thanh làng bên cạnh, làng Sơn Tang, viên Quận
Trưởng cho càn luôn một số trâu, bò về quận. Việc này là một việc
thường xuyên của những cuộc táo thanh tại những vùng chưa lập Hội tề.
Thường thường số trâu bò này họ đem bán hoặc mổ thịt rất phí phạm
trong khi đó nông dân không có trâu bò làm ruộng.
Nhân dịp này, viên Quận Trưởng đem biếu cụ mẹ ông Học một con trâu
khỏe lớn. Bà cụ bảo lính của Quận Trưởng dắt trâu ra Quận với cụ. Anh
này kêu nài xin cụ nhận cho không về anh bị ông quận trách mắng. Bà cụ
bảo:
- Thôi, anh cứ về đi!
Rồi bà Cụ tự dắt con trâu ra Quận. Cụ cẩn thận buộc nó vào một gốc cây
ở sân rồi vào thẳng Quận đường gặp Quận Trưởng. Ông này thấy cụ thì
