Trung bình tiên gặp kỳ Xuân, giúp vui cho hội làng, nhưng đây cũng là
một môn võ nghệ để thanh niên luyện tập ngõ hầu tự vệ lấy mình lúc
cần, hoặc chống lại những bọn cướp vào phá xóm làng, hoặc gặp khi
trong nước có loạn, ngày xưa, những thanh niên này đã sẵn có một môn
võ khi sung vào quân ngũ.
Đánh vật
Tại các hội xuân hầu hết các tỉnh miền Bắc, nhất là mấy tỉnh Bắc Ninh,
Vĩnh Yên, Nam Định, Hà Đông (Hà Bắc, Vĩnh Phú, Hà Nam Ninh, Hà
Tây), thường có những cuộc đấu vật, đấu vật còn gọi là đánh vật, hay
chọi vật.
Những làng có những tay vật danh tiếng là Chung Màu tỉnh Bắc Ninh,
Vị Thánh tỉnh Vĩnh Yên, Mai Động tỉnh Hà Đông, Thức Vụ và Lương
Xá tỉnh Nam Định.
Nếu những môn chiến đấu hí khác với đầy tinh thần thượng võ của ta, có
môn chỉ dùng để giải trí trong những ngày hội như kéo co, đánh phết thì
đánh vật là môn chiến đấu hí dân ta luyện tập rất siêng năng để mua vui
trong thời bình, và đem ứng dụng trong thời loạn, nhất là khi trong nước
có ngoại tộc xâm lăng. Vật có thể gọi được là một môn thể thao, khi chơi
phải dùng sức, nhưng cũng phải biết những thế vật gọi là miếng, do đó
vật cũng lại chính là môn võ nghệ vậy.
Một tay đô vật tài giỏi, không phải chỉ cần khỏe, lại cần phải nhanh nhẹn
để có thể thi thố được những miếng vật đối với đối phương.
Lệ vật, muốn thắng được đối phương hoặc phải vật cho đối phương ngã
ngửa trong bụng hoặc đội bổng được đối phương lên.
Tại những hội quê như ở làng Hội Hợp huyện Tam Dương, tỉnh Vĩnh
Yên, mở hội vào các ngày 15 tháng Giêng, làng Mai Động tỉnh Hà Đông
mở hội vào các ngày mồng bốn, năm và sáu tháng Giêng v.v..., là những
làng có đô vật, thường bao giờ cũng có những giải vật. Vật có nhiều giải
