211
Diện hình và Tổ chức
Hoặc trong làng có tai nạn như đổ nhà, đổ tường làng cũng
giúp đỡ các nạn nhân nghèo khó.
Hoặc trong làng có cướp bóc, có người hết lòng đánh cướp bị
bỏ mạng, cũng như khi nước lên có người vì cứu đê mà bỏ mạng,
những người này được làng lo ma chay, và chu cấp cho vợ con.
có nhiều làng lại dành cả tiền để giúp đỡ học trò nghèo nhưng
học giỏi. ngày xưa mỗi khoa thi, những sĩ tử đi thi phải tốn kém
vì tiền lộ phí. Đối với những người quá túng bấn mà được tiếng
là học giỏi, không lo nổi món tiền lộ phí, làng cũng giúp, nếu
người này thi đỗ, làng được tiếng với các xã lân cận.
Kể cả về cứu trợ, làng còn chi nhiều món khác như tiền giúp
đỡ tống táng những kẻ nghèo không con cái, tiền giúp đỡ các
cô nhi quả phụ v.v...
*
* *
Dân làng có thu có chi, nhưng xưa kia không mấy nơi ai sổ
chi thu đồng niên. Khi nào có việc tu tạo to tát thì mới có sổ,
đóng độ vài chục tờ giấy bản, biên những số tiền mua bán vật
liệu hoặc chi phí sự gì, và các món nhập khoản. Đến lúc hoàn
thành thì dân làng chiếu sổ hội tính một lượt, thừa thì để lại gửi
một người giữ tiền, thiếu thì bổ thêm mà đóng với nhau, thế là
xong việc, không cần gì đến sổ nữa. Còn như các việc tế tự thì
lý trưởng, hoặc đăng cai hoặc phần thu phải thừa biện trước,
chi tiêu những gì biên vào mảnh giấy, đợi dân làng họp đông
thì tính toán, bổ bán mà trả lãi.
(1)
Sau này, dưới thời pháp thuộc, việc tài chính của các làng bắt
đầu bị kiểm soát, và mỗi làng đều bắt buộc phải có sổ chi, thu,
để tránh sự lạm thu cũng như những sự chi tiêu bừa bãi của Lý
trưởng và của Hội đồng kỳ mục. Trên nguyên tắc thì như vậy,
1. Phan Kế Bính. Tài liệu đã dẫn.
Thực hiện ebook: www.hocthuatphuongdong.vn
