213
Diện hình và Tổ chức
bành trướng và mới xâm phạm nhiều tới quyền lợi của người
dân. Để kìm hãm một phần nào sự hà lạm này, sổ chi thu hàng
xã được thiết lập với ngân sách xã.
TạP lỆ
Đây là các lệ khác của dân làng ghi trong hương ước, nhưng
không xếp được vào các mục trên.
Tuy gọi là tạp lệ, nhưng có nhiều tục lệ rất quan trọng đối
với đời sống người dân hàng xã.
Trong các tạp lệ này, có thể kể tới những tục lệ về an ninh,
cũng như các tục liên quan tới thuần phong mỹ tục của dân ta.
Về an ninh, hương ước có những điều cấm tụ tập những kẻ
gian phi, cấm chứa gá cờ bạc, hoặc những điều bắt buộc phải
khai báo khi có khách lạ tới ngủ đêm ở nhà.
những tục lệ liên quan tới thuần phong mỹ tục có thể kể được
những điều bắt buộc đàn ông trong làng phải lấy luân lý mà sửa
mình, phải có nghề nghiệp làm ăn, không được du thủ du thực,
còn đàn bà con gái không được trăng hoa ong bướm làm mất
giá trị con người vì những trò trên bộc trong dâu.
cũng có thể kể những điều cấm đoán và trừng phạt những
kẻ gian phi v.v...
Tạp lệ có rất nhiều ở các làng và cũng thay đổi tùy theo từng làng.
Một mẫu hương ước
Trong hoàn cảnh hiện tại, tìm lại một hương ước cổ xưa thực
là một việc khó khăn, nhất là ngày nay việc lưu trữ văn khố lại
bị coi nhẹ, và những hồ sơ cũ từ thời tiền chiến, không mấy hồ
sơ còn được bảo tồn.
Để bạn đọc có một ý niệm sơ lược về hương ước xin ghi lại
dưới đây những đoạn trích lục trong tập hương ước của làng Đề
Điều tỉnh Bắc ninh (Hà Bắc) đã được phan Kế Bính đăng trong
Đông Dương Tạp chí năm 1914 khi khảo về Việt nam phong tục:
Thực hiện ebook: www.hocthuatphuongdong.vn
