78
Tìm hiểu phong tục Việt Nam qua Nếp cũ gia đình và Lễ - Tết – Hội hè
Tác giả: Toan Ánh – Nhà xuất bản Trẻ
Ở đây có cái gì trái ngược với phương Tây. Ở phương Tây, con người muốn
ganh đua cùng Tạo hóa, một công trình về kiến trúc, con người tự coi là một
chiến thắng của mình đối với thiên nhiên. Con người phương Tây xây cao để
vươn lên, còn con người phương Đông chỉ dựng nhà cửa của mình không
lên bề cao, mà chỉ cốt làm sao cho nhà cửa hòa hợp với khung cảnh thiên
nhiên, tạo nên sự êm dịu cho cuộc sống.
Nếu người phương Tây muốn mỗi công trình kiến trúc của mình đều nổi
bật trên khung cảnh của tạo hóa, thì người Đông phương lại mong những
nhà cửa mình thuận với khung cảnh, những cây cỏ núi sông che chở cho ngôi
nhà thêm ấm cúng, và như vậy tạo hóa sẽ phù trợ cho cuộc sống của mọi
người trong gia đình.
Nhiều người ngoại quốc cho rằng Việt Nam chịu ảnh hưởng của văn hóa
Trung Quốc, nên trong lĩnh vực kiến trúc, người ta cũng nhìn thấy có cái gì
đó là Trung Quốc tại Việt Nam. Nhận xét trên có thể là đúng và cũng có thể
là sai. Đúng vì Việt Nam đã du nhập văn hóa Trung Hoa, nhưng chúng ta đã
Việt Nam hóa những cái gì chúng ta thu nhận.
Bề ngoài, nhà Việt Nam, nhất là những ngôi nhà sang trọng, có vẻ tương
tự như nhà của người Trung Quốc, nhưng nhìn kỹ qua cái vẻ tương tự vẫn
phảng phất cái gì khác biệt: sự khác biệt này chính ở chỗ ngôi nhà Trung
Quốc đã bị Việt Nam hóa qua bàn tay kiến trúc của người Việt Nam, với cách
xây cất, với vị trí định hướng cũng như với cách xếp đặt từ ngoài vào trong.
Nhà Việt Nam xưa có nhiều gian, nằm thành dãy, chia thành nhà trên, nhà
ngang và nhà bếp. Những dãy nhà này vây chung quanh một sân rộng. Dãy
nhà trên nằm ở giữa và có nhà thờ tổ tiên. Hai bên, chầu mặt vào nhau là hai
dãy nhà ngang và nhà bếp.
Đằng sau nhà thường là vườn, đằng trước sân là ao: cổng đi vào nhà
thường đi ở bên, cạnh dãy nhà ngang hoặc dãy nhà bếp, phía ngoài sân.
Người ta tránh cổng ngõ đi thẳng vào nhà giữa, nhất là vào gian nhà thờ,
trung tâm của gia đình. Cũng có khi có những cửa mạch đi lối sau, hoặc
thông sang những nhà bên cạnh của cha mẹ, anh em hoặc con cái.
Nếu nhà có bụi tre, bụi tre ở góc vườn hoặc ở bờ ao.
