88
Tìm hiểu phong tục Việt Nam qua Nếp cũ gia đình và Lễ - Tết – Hội hè
Tác giả: Toan Ánh – Nhà xuất bản Trẻ
o
Trang trí trong nhà
Dù sang hay hèn, đã có một ngôi nhà, ai cũng muốn trang trí để tăng vẻ đẹp
ngôi nhà của mình. Một vài chậu cảnh, mấy cây hoa hồng trước cửa nhà, mấy
bức tranh treo trên tường, những lọ hoa bày bàn, những rèm treo cửa sổ,
một vài bức tường nhỏ đặt trên kệ ở góc nhà, đều có mục đích làm cho ngôi
nhà thêm khang trang, thêm mỹ thuật.
Xưa và nay, sự trang trí nhà cửa không giống nhau.
Xưa có những luật lệ ràng buộc và ngăn cấm để phân biệt tôn ti trật tự xã
hội, nay ai có tiền muốn trang trí nhà cửa ra sao tùy ý.
Luật lệ xưa ấn định việc trang trí nhà cửa tùy theo địa vị xã hội của chủ nhân,
vua quan có cách thức riêng và dân giã có cách thức riêng, dân giã không
được trang hoàng một cách tiếm vị.
Việc trang trí bắt đầu ngay từ lúc làm nhà, nghĩa là ngay từ khi dựng cột,
bắc kèo. Thợ mộc bắc chỉ, tô điểm thêm những đường cong, đường lượn khi
làm cột, kèo, rui hoặc xà nhà, giống như những đường chỉ ở các nơi đình
chùa.
Lúc xây tường, đối với ngôi nhà gạch, thợ nề cũng xây ngay những đường
lượn, những bông hoa tại các cửa sổ, đầu hồi, và tô điểm bằng những nét vẽ
mé tường trong nhà.
Mọi sự trang hoàng đều có sự quy định bởi luật lệ. Luật Gia Long, điều
156, có nói rằng tất cả nhà cửa, xe cộ, quần áo và tất cả mọi vật dụng của
quan chức và thường dân phải phân biệt rõ rệt. Ai dùng trái phép thì bị tội.
Nhà cửa thường dân không dựng trên một bệ đôi, lợp mái đôi và làm gác.
Trong nhà không được sơn phết trang hoàng. Mọi sự tô điểm đòn thượng
lương, nóc nhà, sườn nhà và trong nhà đều có sắc lệnh quy định.
Các quan đại thần nhất, nhị phẩm trang hoàng đòn thượng lương, nóc
nhà, sườn nhà bằng hoa lá hoặc đầu thú loại bốn chân như cọp, rùa, sư tử.
Từ tam phẩm đến ngũ phẩm chỉ được trang hoàng đề tài thú vật bốn
chân. Từ lục phẩm trở xuống không được phép trang hoàng gì cả.
Dân gian, lẽ tất nhiên, không ai dám phạm vào những điều cấm, nhưng
