Toan Ánh
160
Toàn thể tổ chức của ông Nguyễn Khắc Nhu sau đã sáp
nhập Việt Nam Quốc dân đảng, do đó cả hai Cô Bắc và Cô
Giang đều thành nữ đảng viên.
Cô Bắc và Cô Giang quê ở Bắc Giang, sinh trưởng ở ngay
tỉnh lỵ là Phủ Lạng Thương.
Gia nhập Việt Nam Quốc dân đảng, Cô Giang được dịp
gặp Nguyễn Thái Học trong công tác. Đôi bên hiểu nhau, tâm
đầu ý hợp rồi nảy lòng cảm mến yêu nhau.
Lạ gì thanh khí nhẽ hằng,
Một dây một buộc ai giằng cho ra.
Cô Giang không những là người thân tín của Nguyễn Thái
Học, mà còn là một nữ đảng viên rất đắc lực trong việc giao
liên, thông tin tức cho các anh em.
Hai người yêu nhau được ít lâu. Nguyễn Thái Học đã xin
phép Đảng được lấy Cô Giang làm người vợ. Hai người ít khi
rời nhau trong công tác. Một lần, nhân dịp đi qua Phú Thọ,
hai người đã đem nhau vào đền Hùng Vương thề nguyền. Thề
nguyền xong, Cô Giang xin với Nguyễn Thái Học trao cho
mình một khẩu súng, và cô đã hứa:
- Nếu chẳng may Học chết vì nước, Giang cũng xin lấy
khí giới này chết theo chồng.
Lời thề ước ấy có ngờ đâu sau này đã ứng nghiệm, và Cô
Giang đã được chết bởi chính khẩu súng Học giao mình.
Công việc đảng vỡ lở, các đảng viên bị bắt và bị Hội đồng
đề hình của Pháp kết án. Nguyễn Thái Học và xứ Nhu chưa
bị bắt, bị chúng xử vắng mặt mỗi người 20 năm khổ sai.
Kể từ ngày đó Học càng hoạt động, mặc dầu bị bọn Pháp
tầm nã, và trong mọi hoạt động luôn luôn có Cô Giang đi
theo giúp đỡ. Cô vừa phụ trách giao liên, vừa như một nữ
cố vấn của Học. Gặp việc khó khăn, cô xin đảm nhiệm một
