68
Tín ngưỡng Việt Nam – Quyển thượng
Tác giả: Toan Ánh
Nhà xuấ tbản: Trẻ
Người ta lo tái lập gia cư! Lo làm ăn sinh sống, lo lập lại một bàn thờ.
Người ta tái lập một bàn thờ tổ tiên, nhưng bàn thờ đâu có đầy đủ và
ngăn nắp như xưa. Thôi thì gặp sao hay vậy, mua được chiếc hương án thì
dùng chiếc hương án, tìm lại được chiếc bình hương thì bày chiếc bình
hương.
Cũng chẳng còn mấy ai nghĩ tới việc tái lập thần chủ. người ta chỉ đặt trên
bàn thờ một bài vị sơ sài tượng trưng cho sự tại vị của tổ tiên.
Rồi những dịp Tết đến, người ta cũng kiếm một vài đôi liễn hoặc một vài
tờ giấy đỏ để nhờ viết mấy câu đối treo trước bàn thờ hay dán ngay lên cột.
Chẳng mấy nhà còn hoành phi kể cả ngay những gia đình tôn trọng cổ
tục. Nếu có hoành phi thì phải là những nhà thật giàu có hay may mắn lắm
mà giữ được từ trước, bằng không đó cũng lại chỉ là mấy chữ đại tự viết trên
giấy hồng, dán trên cót nẹp.
Chiếc y môn để che bàn thờ khi ngày giỗ cũng nhiều nhà không còn, hoặc
có chăng chỉ là mảnh vải điều treo lấy lệ!
Thời cuộc quả đã thay đổi nhiều về phong tục!
Bàn thơ gia tiên ở các nơi đô thị
Đấy là tình trạng ở nhà quê, nơi có đất rộng người thưa!
Còn ở tỉnh, bàn thờ ngày nay đâu còn là bàn thờ ngày xưa nữa! Nhà cửa
chật chội, người đông đúc, bàn thờ lập vào đâu?
Chiến cuộc chưa yên, người miền quê còn kéo nhau ra tỉnh tìm an ninh,
người miền Bắc di cư vào Nam, trong tình trạng ấy thử hỏi làm sao có được
một gian nhà thờ với một bàn thờ đúng theo tục lệ lễ nghi!
Nhưng không có bàn thờ không được! người ta đành thiết lập bàn thờ
trên một tấm ván đóng trên tường, trên một chiếc trang treo trên tường, và
có khi trên một nóc tủ áo hoặc tủ ăn v.v... người ta cũng cố có bình hương
nhỏ, nếu không có cũng phải lấy một bát sành để cắm hương!
Bàn thờ còn như vậy, nói gì đến câu đối với hoành phi!
Kính tại tâm, bàn thờ dù theo lễ nghi chỉ là hình thức!
Người ta tự an ủi, tin rằng tâm động quỷ thần tri và các cụ chắc cũng thông
cảm cho con cháu, đánh chữ đại xá vì thiếu một bàn thờ nghiêm minh!
Bàn thờ những người mới chết
Những người mới chết thường không được thờ phụng tại bàn thờ gia
