92
Tín ngưỡng Việt Nam – Quyển thượng
Tác giả: Toan Ánh
Nhà xuấ tbản: Trẻ
Thánh sư đã được thờ tại miếu của phường, nhưng người Việt nam bao
giờ cũng biết nhớ ơn những người có công với mình, nên ngoài bàn thờ
Thánh sư ở miếu là bàn thờ chung cho cả phường, mỗi phường viên đều thờ
Thánh sư tại nhà riêng mình nữa.
Cúng Thánh sư
Hàng tháng gặp những ngày sóc vọng, tuần tiết, giỗ tết, trong khi cúng
gia tiên và Thổ công, gia chủ cũng cúng Thánh sư với đồ lễ tương tự như đồ
lễ cúng Thổ công.
Trong một năm, lễ cúng Thánh sư quan trọng nhất nhằm vào ngày kỵ nhật
của Thánh sư. ngày nay, tại các phường có cúng giỗ, nhưng tại các tư gia
người ta cũng vẫn cúng riêng để tỏ lòng nhớ tới ngày qua đời của ông Tổ
nghề mình.
Văn khấn Thánh sư cũng như văn khấn Thổ công chỉ thay đổi cung thỉnh
Thổ công là cung thỉnh Thánh sư, theo như bài vị của từng nghề, mỗi nghề
một Thánh sư khác, và các vị Thánh sư trước đây cũng chỉ là những người
thường, nhưng vì đã dạy nghề cho dân chúng nên được dân chúng tôn thờ.
Thí dụ:
Ba anh em các ông Trần Hòa, Trần Điện và Trần Điền, người làng Dinh
công phủ Thường Tín, tỉnh Hà Đông đã truyền cho dân nghề Kim Hoàn từ
đời Lý Nam Đế.
Ông phạm Đôn người làng Thanh Nhạn, huyện Kim Anh, tỉnh phúc Yên
(Vĩnh phú) mang nghề dệt chiếu từ làng Ngọc Hồ, tỉnh Quảng Tây bên Tàu
về truyền cho dân Việt Nam, bắt đầu là làng Hải Thiện tỉnh Nam Định vào
cuối thế kỷ thứ X.
Hòa thượng Khổng Lộ cùng hai học trò là phạm Quốc Tại và Trần Lạc trụ
trì chùa phả Lại, Hải phòng dạy dân ta nghề đúc đồ đồng vào đời vua Trần
Thái Tôn 1226.
Ông Trạng Bùng tức phùng Khắc Khoan dạy dân ta nghề dệt the lụa vào
đời vua Lê Kính Tôn (1600).
Trên đây chỉ nêu danh hiệu mấy vị Thánh sư để làm thí dụ. Mỗi nghề đều
có một Thánh sư riêng.
Những người hành nghề, mỗi khi gặp việc trắc trở, đều làm lễ kêu khấn
Thánh sư để được phù hộ cho gặp sự may mắn. Trong ngôn ngữ ta có danh
