phần vì tình hình chính trị của đất nước thời gian gần đây không được ổn
định. Những buổi vui náo nhiệt và lộng lẫy ấy, thế hệ trẻ chỉ được nghe kể
lại thôi. Bọn họ không được may mắn xem bà Mẹ Vĩ đại, trong buổi lễ
mixa không những được các chức sắc trong chính quyền quạt hầu mà ngay
cả trong những lúc long trọng nhất của buổi lễ bà còn được hưởng quyền
miễn quỳ trước bàn thờ Chúa để khỏi phải đứng lên ngồi xuống làm hư hại
chiếc váy lụa Hà Lan mặc ngoài và chiếc váy lụa Thụy Sĩ mặc trong. Các
cụ già còn nhớ, như một ảo ảnh thời xuân trẻ, buổi chiều mà tiểu thư Maria,
thuộc dòng họ Rôsariô Caxtanhêđa và Môngtêrô, chịu tang cha mình rồi trở
về theo con đường từ điện thờ lớn tới nhà riêng mà trên nó đã trải một tấm
thảm dài hai trăm mét dành cho chức vị cao sang mới của cô: với hai mươi
tuổi đời, tiểu thư đã trở thành bà Mẹ Vĩ đại. Vậy là hình ảnh xa xưa ấy
không chỉ thuộc về quá khứ của gia đình mà còn thuộc về quá khứ của đất
nước. Bà Mẹ Vĩ đại đã thăng hoa vào trong chính huyền thoại của mình
bằng hình ảnh ngày một xa mờ ấy, và lúc này, vào những buổi chiều nực
nụa hầu như vẫn có thể nhìn thấy nó trên ban công ngột ngạt bởi sắc màu
gay gắt của hoa phong lữ. Quyền năng của bà được thực hiện qua bàn tay
của Nicanô. Giữa bà Mẹ Vĩ đại và đám cháu có một lời hứa ngầm rằng khi
bà viết chúc thư thì những người cháu thừa kế lập tức mở hội vui trong ba
ngày liền. Nhưng những người thừa kế hiểu ngầm rằng bà chỉ phán những
ý nguyện cuối cùng của mình mấy giờ trước khi chết, do đó không mấy ai
đã nghĩ tới khả năng bà sẽ đi hầu Chúa. Chỉ đến sáng sớm hôm ấy khi dân
chúng Macônđô thức dậy trong hồi chuông nhà thờ báo tin có con chiên
đang hấp hối, lúc ấy mọi người trong gia đình mới tin rằng bà Mẹ Vĩ đại
không chỉ có thể chết mà rõ ràng bà đang chết thật sự.
Giờ tận số của bà đã tới. Bà Mẹ Vĩ đại, mình bị bôi bẩn thuốc lá lô hội
lên tận đầu, nằm trên chiếc giường vải lanh, che tấm lọng đầy bụi, tuy
nhiên sức sống vẫn thoi thóp trong bộ ngực phập phồng đôi vú trưởng lão.
Bà Mẹ Vĩ đại, cho đến lúc đã năm mươi tuổi vẫn chưa hề cùng ai, từ chối
lời cầu hôn của những người si mê nhất và nhờ thiên nhiên ưu đãi, quyết
