chốc trở thành những người ruột thịt với nhau. Tít ngoài khơi xa, khi nghe
tiếng khóc đưa ma có một số thủy thủ bỗng dưng bị mất phương hướng và
người ta còn biết rằng trong số họ có một người khi nhớ tới câu chuyện
những nàng tiên cá thuở xưa đã vội lấy thừng nhờ đồng đội trói mình vào
cột buồm chính. Trong lúc tranh nhau khiêng người chết trôi đẹp nhất trần
gian này, trước vẻ đẹp rực rỡ của anh, những người đàn ông, những người
đàn bà lần đầu tiên cảm thấy những con đường chạy trong làng mình sao
mà trống trải, nhận thấy cái sân nhà mình sao mà cằn cỗi, nhận thấy những
ước mơ của họ sao mà chật hẹp thế. Người ta ném người chết trôi xuống
biển không cần phải buộc thêm mỏ neo để phòng khi anh muốn, hay khi
nào anh muốn thì trở về với dân làng. Chẳng cần phải nhìn nhau dân làng
cũng biết họ đã thiếu mất một người, rằng từ nay trở đi không bao giờ họ sẽ
có anh bên cạnh. Nhưng họ lại nhận ra rằng từ đây trở đi tất thảy rồi sẽ
khác đi, những ngôi nhà của họ rồi sẽ có cửa rộng, trần sao, sàn chắc để
hồn Êxtêban dạo chơi khắp làng mà không va đầu vào bậu cửa, và trong
tương lai sẽ không còn ai lẩm bẩm cái mồm: thế là đã chết rồi cái thằng ngố
to xác, thế là đã về chầu tổ cái thằng ngố xinh xinh, thật là đáng thương bởi
chính họ sẽ là người sơn quét lại tường nhà bằng những màu sắc vui mắt để
mãi mãi kỷ niệm Êxtêban, và rồi chính họ sẽ phá hoang, khai dòng nước
ngọt và trồng hoa trên vách đá vực biển để một buổi mai nào đó, ngay giữa
khơi, hành khách đi trên những con tàu khổng lồ bỗng thức dậy trong mùi
hương nhài ngào ngạt, và chính cái sự kiện đó khiến vị thuyền trưởng trang
trọng trong bộ đồng phục đắt tiền, ngực lấp lánh huân chương chiến công,
một tay cầm ống nhòm, từ trên buồng chỉ huy bước xuống boong tàu, tay
kia chỉ hòn cù lao nằm ở phía chân trời biển Caribê và nói bằng mười bốn
thứ tiếng: hãy nhìn về phía đó, nơi mà lúc này cơn gió đang say ngủ dưới
gậm giường, ở đó, nơi mà giờ đây mặt trời đang chói chang tỏa rạng khiến
cho hoa hướng dương phải lúng túng không biết hướng về ngả nào, chính
nơi ấy là làng của Êxtêban.
1968
