xây dựng là bao nhiêu? Một cuốn sách trung bình bán được bao nhiêu bản?
Một cơn bão gây ra thiệt hại trung bình là bao nhiêu? Tiền thưởng trung
bình cho một lãnh đạo ngân hàng là bao nhiêu? Một ứng dụng iPhone được
tải xuống trung bình bao nhiêu lần? Một diễn viên trung bình kiếm được
chừng nào tiền? Hiển nhiên bạn có thể tính ra câu trả lời, nhưng việc đó chỉ
tổ phí thời gian. Những kịch bản tưởng như thông thường ấy đều chịu tác
động của định luật lũy thừa.
Ví dụ cuối cùng: một vài diễn viên kiếm được hơn 10 triệu đô la mỗi năm,
trong khi hàng ngàn người sống trong cảnh nghèo túng. Liệu bạn có khuyên
con trai hoặc con gái bạn theo nghề diễn xuất chỉ vì mức lương trung bình
có vẻ khá khẩm hay không? Hy vọng là không - lý luận sai bét.
Kết luận: Nếu ai đó sử dụng từ “trung bình”, hãy nghĩ cho thật kỹ. Hãy cố
tìm ra nhân tố đóng góp ẩn giấu. Nếu như một nhân tố bất thường duy nhất
không làm ảnh hưởng gì mấy đến cả tập hợp, thì khái niệm đó vẫn còn có
giá trị. Tuy nhiên, khi các trường hợp cực đoan lấn át (như với hiện tượng
Bill Gates), chúng ta nên bỏ qua tính trung bình. Chúng ta nên học hỏi từ
tiểu thuyết gia William Gibson: “Tương lai vốn dĩ đã nằm ở đây - chỉ là nó
không được phân bổ thực sự đồng đều.”
