giữa việc “học lấy bằng MBA” và “không học lấy MBA”. Bạn có thể kiếm
được một chương trình học khác ít tốn kém hơn rất nhiều mà đồng thời vẫn
hỗ trợ được cho sự nghiệp của bạn. Lỗi tư duy thứ tư khiến tôi thích thú
nhất. Hãy gọi đó là sự mù phương án: chúng ta hoàn toàn quên mất việc cân
đo đong đếm giữa một lựa chọn có sẵn với lựa chọn khác tốt hơn hẳn.
Hãy xem xét ví dụ trong lĩnh vực tài chính này: giả sử bạn có một ít tiền
trong tài khoản tiết kiệm, và bạn xin ý kiến tư vấn của nhà môi giới đầu tư.
Anh ta giới thiệu một trái phiếu sẽ giúp bạn kiếm được 5% lãi. “Nó tốt hơn
rất nhiều so với mức 1% mà ông sẽ có được bằng cách gửi tiết kiệm,” anh ta
chỉ ra như vậy. Vậy nên mua trái phiếu đó sẽ hiệu quả hơn? Chúng ta không
biết. Sẽ là sai lầm khi chỉ cân nhắc hai phương án. Để đánh giá đầy đủ các
phương án, bạn sẽ phải so sánh lựa chọn mua trái phiếu đó với tất cả những
phương án đầu tư khác, sau đó chọn ra phương án tốt nhất. Đây là cách nhà
đầu tư số một Warren Buffet làm việc: “Với mỗi lựa chọn chúng ta lại so
sánh với lựa chọn tốt thứ hai có thể có vào bất kỳ thời điểm nào - ngay cả
khi điều đó đồng nghĩa với việc làm nhiều hơn chính công việc mà chúng ta
đang làm.”
Không giống với Warren Buffet, các chính khách thường mắc bẫy mù
phương án. Giả sử thành phố của bạn đang lên kế hoạch xây dựng một sân
thể thao trên một mảnh đất bỏ hoang. Nhóm ủng hộ lý luận rằng người dân
sẽ được hưởng lợi từ sân thể thao này nhiều hơn là một mảnh đất trống - cả
về mặt cảm xúc lẫn tài chính. Thế nhưng so sánh như vậy là sai lầm. Họ nên
so sánh giữa việc xây dựng sân thể thao đó với những ý tưởng xây dựng
khác - ví dụ như xây dựng một trường học, một trung tâm nghệ thuật biểu
diễn, một bệnh viện, hay một lò đốt công nghiệp. Họ cũng có thể bán mảnh
đất đó rồi mang số tiền ấy đi đầu tư hoặc làm giảm số nợ công của thành
phố.
Thế còn bạn? Bạn có thường bỏ qua các phương án hay không? Giả sử
bác sĩ phát hiện ra một khối u sẽ giết chết bạn trong vòng năm năm tới. Ông
ta đề nghị bạn tiến hành một cuộc phẫu thuật phức tạp, mà nếu thành công,
sẽ giúp loại bỏ khối u đó hoàn toàn. Tuy nhiên, quá trình này hết sức mạo
