75
LÀM THẾ NÀO ĐỂ HƯỞNG LỢI TỪ ĐIỀU KHÔNG TƯỞNG
Thiên nga đen
“T
ất cả thiên nga đều có màu trắng.” Trong nhiều thế kỷ, tuyên bố này là
một chân lý. Mọi mẫu vật trắng đều củng cố lời khẳng định này. Một con
thiên nga có màu khác ư? Thật khó mà hình dung nổi. Cứ thế cho đến năm
1697, khi Willem de Vlamingh trông thấy một con thiên nga đen lần đầu
tiên trong cuộc thám hiểm châu Úc. Từ đó, thiên nga đen trở thành biểu
tượng của điều không tưởng.
Bạn đầu tư tiền vào thị trường chứng khoán. Năm này sang năm khác,
Dow Jones tăng rồi lại giảm từng chút một. Dần dần, bạn trở nên quen với
sự tăng giảm nhẹ nhàng này. Thế rồi, bỗng nhiên, có một ngày như 19 tháng
Mười năm 1987, thị trường chứng khoán tụt dốc 22%. Không hề có cảnh
báo từ trước. Sự kiện này là một Thiên nga đen, như Nassim Taleb đã miêu
tả trong cuốn sách cùng tên của ông.
Thiên nga đen là một sự kiện không thể lường trước có tác động khủng
khiếp đến cuộc sống, sự nghiệp, công ty và đất nước của bạn. Có những
Thiên nga đen tích cực và tiêu cực. Thiên thạch san phẳng mặt đất, Sutter
phát hiện ra vàng ở California, sự sụp đổ của Liên bang Xô Viết, sự phát
minh ra linh kiện bán dẫn, trình duyệt Internet, nhà độc tài của Ai Cập
Mubarak bị lật đổ, và một cuộc gặp gỡ nào đó khác sẽ làm đảo lộn cuộc
sống của bạn hoàn toàn - tất cả đều là Thiên nga đen.
Dù bạn có nghĩ về bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ Donald Rumsfeld như
nào, thì tại một cuộc họp báo năm 2002, ông đã bày tỏ một triết lý với sự
sáng suốt đến khó tin khi đưa ra nhận định sau đây: có những điều chúng ta
