Đây là vấn đề tương đối nhạy cảm. Có vô số những câu chuyện về phần
thưởng tuy đã được chuẩn bị kỹ lưỡng nhưng vô tình đem lại kết quả không
như mong đợi. Nguyên nhân sâu xa của thất bại là do chúng ta thường sử
dụng phần thưởng như một chiến thuật tạo động lực đầu tiên nhằm thay đổi
hành vi. Trong những nỗ lực thay đổi đúng hướng, phần thưởng đứng vị trí
thứ ba. Việc đầu tiên, các bậc thầy xoay chuyển đảm bảo rằng các hành vi
mang tính quyết định có mối liên hệ trực tiếp với sự thỏa mãn bên trong.
Tiếp đó, họ tìm kiếm sự hỗ trợ mang tính chất xã hội. Họ sẽ kiểm tra cả hai
yếu tố này một lần nữa trước khi quyết định chọn phần thưởng bên ngoài
làm động lực thúc đẩy hành vi. Nếu không làm theo thứ tự này, khả năng
thất bại của bạn rất lớn.
Quan điểm này được cả thế giới biết đến thông qua một nghiên cứu về
trường mầm non. Nghiên cứu này đưa ra một lời cảnh báo đáng nhớ. Năm
1973, tiến sĩ Mark Lepper cùng các đồng nghiệp tiến hành khảo sát hiệu
quả của việc tặng quà cho trẻ em (là các món ăn ưa thích) khi chúng say
sưa tham gia các trò chơi (với món đồ chơi ưa thích). Các bậc thầy xoay
chuyển, các bậc phụ huynh, người hướng dẫn và những người đứng đầu
cùng quan sát diễn biến.
Tiến sĩ Lepper khám phá ra việc khen thưởng những người say mê công
việc họ yêu thích sẽ có tác động tiêu cực. Khi không còn phần thưởng, thay
vì tăng tần suất công việc, họ sẽ không tham gia tích cực các hoạt động như
trước. Điều này thể hiện rõ ở những đứa trẻ của trường mẫu giáo Bing nơi
Lepper tiến hành nghiên cứu. So với trước khi có hình thức khen thưởng
nếu tham gia chơi tích cực, các em nhỏ ít chơi với những món đồ chơi yêu
thích hơn.
Hãy suy nghĩ hàm ý sâu xa của sự việc trên. Ví dụ, bạn muốn cô con gái
cưng có thói quen đọc sách say mê như bố mẹ. Khi thấy cô bé bắt đầu làm
quen với sách, bạn quyết định ủng hộ, khích lệ con. Mỗi lần cô bé đọc sách,
bạn sẽ thưởng cho cô bé 5 đô-la. Sau đó, vô cùng thích thú với phần thưởng
này, cô bé đọc nhiều hơn để có thể kiếm đủ tiền mua băng trò chơi điện tử
