sai trái. Trong những trường hợp này, nếu bạn muốn sử dụng sự tác động
bên ngoài, thì chỉ có tác động duy nhất là hình phạt. Nhưng liệu hình phạt
có thể tác động tích cực đến việc thay đổi hay không?
Câu trả lời là “Không”. Sự trừng phạt đối lập với việc bảo đảm sự thúc
đẩy tích cực. Trong hàng trăm thí nghiệm với con người và động vật, các
hình phạt chỉ tạm thời làm giảm những hành động và thói quen không tốt
trước đó. Nhưng về lâu dài, nó làm nảy sinh nhiều hậu quả không mong
đợi. Khi bạn khen thưởng ai đó, bạn biết rằng phần thưởng này sẽ giúp
hành vi của họ đi đúng hướng. Còn với sự trừng phạt, bạn sẽ không thể biết
điều gì sẽ xảy ra. Bạn có thể khiến họ phục tùng nhưng chỉ trong khoảng
thời gian ngắn, rồi sau đó, họ sẽ quay lại và nổi loạn. Họ không đánh giá
cao những gì bạn đã làm, đồng thời khiến mối quan hệ giữa hai người trở
nên xa cách.
Trừng phạt có thể tác động nghiêm trọng và có hại đến xúc cảm, nhất là
khi không được giám sát cẩn thận. Cuốn Learned Helplessness (Bất lực do
trải nghiệm) của Martin Seligman ghi lại rằng nếu bạn nhốt một con chó
vào lồng sắt, sau đó gí điện vào từng góc lồng, con chó khốn khổ sẽ nằm co
một góc, thậm chí không muốn di chuyển nữa. Khi phải chịu đau đớn, con
vật đáng thương trở nên tuyệt vọng, suy sụp và rối loạn. Vì vậy, hãy nhớ,
cẩn thận với những hình phạt.
Cảnh báo trước khi phạt
Hãy cảnh báo về hình phạt khi bạn muốn thay đổi hành vi. Hãy để đối
tượng biết hình phạt gì sẽ được áp dụng nếu họ vẫn cư xử theo lối cũ. Tuy
nhiên, đừng vội thực hiện hình phạt. Nếu họ đã nhận ra hành vi sai trái của
mình và thay đổi, thì những hình phạt không còn cần thiết nữa. Phương
pháp này nghe có vẻ hấp dẫn, nhưng trước khi đưa ra những nhận xét
nghiêm khắc, hãy xem xét chiến thuật mà lực lượng cảnh sát sử dụng với
những kẻ buôn bán ma túy và tội phạm lâu năm ở bắc Carolina. Không chỉ
bắt bớ và bỏ tù, họ còn đưa ra hình thức cảnh báo tội phạm rất hiệu quả.
