Họ khen thưởng quá trình thực hiện và hiểu rằng nếu bạn cũng khen ngợi
các quy trình mọi người làm sau đó, kết quả cuối cùng chắc chắn sẽ tốt.
Cảnh giác với sự khích lệ gây chia rẽ
Chúng ta thường không chú ý đến thông điệp gửi gắm trong những hành
động khích lệ và vô tình tán thưởng những hành vi sai trái. Các huấn luyện
viên thường đề cao tinh thần đồng đội trong khi lại khen thưởng thành tích
cá nhân. Trẻ em nhanh chóng hiểu rằng ghi được điểm số mới quan trọng,
hỗ trợ đồng đội thì chẳng được gì. Rất nhiều em bắt đầu hình thành thói
quen thi đấu cá nhân, ích kỷ.
Một gia đình có con trai nghiện ma túy nặng. Khi cố gắng thể hiện tình
yêu thương và giúp đỡ con, gia đình đã vô tình tạo điều kiện cho hành vi
nghiện ngập tiếp diễn. Họ nói: “Con phải ngừng sử dụng ma túy ngay lập
tức”, nhưng hành động của họ lại thể hiện: “Bất cứ khi nào con cần ma túy,
bố mẹ sẽ cho con tiền”. Thực tế, họ đang khen thưởng cho những việc làm
mà họ rất muốn thay đổi.
Trong nhiều năm, các chính trị gia Mỹ phải vò đầu bứt tai trước thực tế
người Mỹ chỉ có thể tiết kiệm một khoản rất nhỏ. Họ ghen tỵ khi thấy công
nhân Nhật tiết kiệm tiền gấp nhiều lần so với người Mỹ. Các nhà phân tích
phỏng đoán có một vài điểm khác biệt trong tính cách của người Nhật. Có
thể người Nhật giàu đức hy sinh hơn? Ví dụ, ở Mỹ, lợi tức kiếm được từ
tiền tiết kiệm cũng bị đánh thuế. Còn ở Nhật, trong nhiều năm không có
điều này. Ở Mỹ, lợi tức từ các khoản nợ tiêu dùng như thẻ tín dụng và
khoản vay trong nước có thể khấu trừ thuế. Ở Nhật, không có điều này. Có
thể chúng ta giống nhau hơn là chúng ta nghĩ.
Nhiều tổ chức đã thành lập cả một hệ thống khen thưởng nhưng chức
năng đó đã vô tình thúc đẩy các hành vi sai trái. Tiến sĩ Steve Kerr lần đầu
tiên gây sự chú ý đến vấn đề này trong câu nói bất hủ: “Khen thưởng A
nhưng thực chất mong đợi B”. Ví dụ, một số cựu chiến binh và học giả
từng quan tâm đến một hiện tượng vốn đã xảy ra trong các cuộc chiến tranh
