bạn và người khác) thực hiện những điều họ cảm thấy đáng ghét, tẻ nhạt, xỉ
nhục hoặc chán ngắt?
Ví dụ, làm thế nào bạn có thể thuyết phục một kẻ nghiện ma túy chịu
đựng cảm giác vật vã trong thời gian cai nghiện? Hoặc bạn sẽ làm thế nào
để khích lệ cô y tá vốn rất sợ bác sĩ yêu cầu ông ta rửa tay kỹ trước khi
khám cho bệnh nhân?
Nếu bạn không tìm ra cách thay đổi phản ứng vốn có của một người đối
với một hành vi hay không thể khiến người khác cảm thấy hài lòng khi thực
hiện những hành vi đúng và chán nản khi thực hiện hành vi sai, bạn sẽ phải
bù vào sự thiếu hụt động lực bằng cách dựa vào những yếu tố khích lệ bên
ngoài hoặc thậm chí là hình phạt. Ví dụ, con trai của bạn rất ghét đi đổ rác,
do đó, bạn phải sử dụng các cách dụ dỗ hay thậm chí là đe dọa. Nhân viên
của bạn coi thường việc hoàn thành các cuộc kiểm tra chất lượng, vì thế
bạn phải mất hàng giờ để thuyết giáo về vấn đề đó. Vì người hàng xóm
không dọn dẹp mảnh đất trước nhà, bạn báo với chính quyền là anh ta
không tuân thủ quy định của địa phương. Nếu bạn ngừng dọa nạt, cấm đoán
hay thuyết giáo họ sẽ không làm những gì phải làm bởi họ không thích
chúng.
Điểm mấu chốt ở đây là gì? Nếu chỉ tìm cách biến những hành vi lành
mạnh trở thành sự khích lệ hay hành vi không lành mạnh thành sự khó
chịu, chúng ta không cần sử dụng áp lực lâu dài. Bản thân hành vi luôn
mang trong nó sức mạnh động lực.
Câu hỏi đầu tiên là: bạn có thể thật sự thay đổi cách người ta trải nghiệm
một hành vi không? Tất nhiên, chúng tôi không nói tới việc đơn giản như
thêm một thìa đường. Đó là sự lừa dối. Chúng tôi đang đề cập tới việc có
thể thay đổi được ý nghĩa của bản thân một hành vi từ miễn cưỡng thành tự
nguyện, từ yêu thích thành ghê tởm hay từ lăng mạ thành tán thưởng hay
không.
Có vẻ như không thể, nhưng nếu bạn hỏi các bậc thầy xoay chuyển, câu
trả lời của họ sẽ là: tất nhiên là bạn có thể. Và bạn phải thực hiện.
