có nghĩa là “thừa mứa”, ὕβρις có nghĩa là “hành vi tàn bạo”, và ἄτη có
nghĩa là “tai họa”.
Về mặt chủ quan, κόρος có nghĩa là tâm lý trì trệ do thành công; ὕβρις
có nghĩa là mất thăng bằng tâm lý và tinh thần; còn ἄτη là ngoan cố mù
quáng không kiểm soát được dẫn đến mất thăng bằng tinh thần và những nỗ
lực bất khả thi. Tai họa tâm lý tích cực này trong ba hành vi là chủ đề
chung nhất – có thể khảo sát qua một lô kiệt tác hiện có – trong bi kịch
Athens thế kỷ 5. Đây là câu chuyện về Agamemnon trong vở kịch cùng tên
của Aeschylus, của Xerxes trong Persae; câu chuyện về Ajax trong vở kịch
cùng tên của Sophocles, của Oedipus trong Bạo chúa Oedipus, và của
Creon trong Antigone. Nói theo ngôn ngữ của Plato:
“Nếu ai đó đi ngược lại quy luật về tỷ lệ và cho vật quá nhỏ
mang vật quá lớn – chẳng hạn cánh buồm quá lớn cho chiếc tàu
quá nhỏ, bữa ăn quá nhiều cho người quá nhỏ bé, quyền lực quá
lớn cho một tinh thần quá hẹp hòi – kết quả sẽ là sự xáo trộn hoàn
toàn. Khi ὕβρις bột phát, người ăn quá nhiều sẽ sớm lâm bệnh,
còn tay viên chức quèn ra dáng ta đây sẽ sớm đánh mất lương
tâm”.
Để nêu ra sự khác biệt giữa phương pháp phá hủy tích cực và tiêu cực,
chúng ta hãy bắt đầu cuộc nghiên cứu về tương quan κόρος – ὕβρις – ἄτη
trong lĩnh vực quân sự, mà chúng ta vừa “dừng chân tạm nghỉ” cách đây
không lâu.
Cả hai mối quan hệ đều tình cờ được minh họa trong hành vi của
Goliath. Một mặt, chúng ta thấy Goliath gánh chịu số phận bất hạnh qua
việc ôm khư khư kỹ thuật đánh bộ binh cá nhân từng vô địch một thời mà
không thấy trước kỹ thuật mới ưu việt hơn được David ứng dụng trong khi
chiến đấu với hắn. Goliath lẽ ra đã tránh được sự diệt vong trong tay của
David nếu sự nhút nhát chỉ đi với tính thụ động tương ứng. Nhưng không
may cho Goliath, chủ nghĩa bảo thủ về kỹ thuật lừng lanh một thời đã
không có chính sách điều chỉnh; thay vào đó, Goliath chuốc lấy họa khi
bước ra thách đấu. Hắn chính là biểu tượng của chủ nghĩa quân phiệt.
