hiện rõ trên quy mô lớn trong chuyển động của các hành tinh. Các vì sao
được chứng minh là có mối liên kết chặt chẽ với mặt trời, mặt trăng và định
tinh trên bầu trời; và khám phá lý thú của người Babylon có tác động giống
như khám phá khoa học mới đây về khái niệm vũ trụ.
Người ta giả định trật tự bất biến bao trùm mọi chuyển động đã biết
của vũ trụ cũng chi phối vạn vật nói chung: vật chất và tinh thần, vô tri vô
giác và có sức sống. Nếu hồi xưa người ta xác định được chính xác ngày
nhật thực hay đi qua của sao Kim, hoặc tiên đoán chắc chắn thời điểm xảy
ra trong tương lai xa, thì liệu có bất hợp lý khi giả định rằng chuyện nhân
thế cũng giống như thế thôi? Và vì vũ trụ bao hàm vạn vật hòa hợp với
nhau, nên liệu có bất hợp lý khi giả định khuôn mẫu chuyển động mới của
các vì sao là chìa khóa cho điều bí ẩn của vận may con người, người nắm
đầu mối thiên văn học trong tay có thể tiên đoán vận số của người hàng
xóm nếu một khi anh ta biết được ngày sinh? Dù hợp lý hay không, người
ta vẫn cứ hăng hái giả định; do đó, khám phá khoa học đã sinh ra triết lý sai
lầm về thuyết tiền định.
Nhờ vào sức cám dỗ gấp đôi, triết học Babylon vẫn tồn tại sau khi xã
hội Babylon bị diệt vong vào thế kỷ cuối trước CN.
Chúng ta vừa dừng lại ở triết lý của người Babylon về thuyết tiền định
bởi nó có sức thu hút lớn hơn bất kỳ triết học Hy Lạp nào khác. Mặt khác,
hầu hết trường phái tư duy Hy Lạp có nét giống với triết học Ấn Độ và
Trung Hoa. Thiểu số thống trị trong nền văn minh Ấn Độ đang tan rã đã
sản sinh ra đạo Jains, đạo Phật nguyên thủy, đạo Phật biến thái, và triết lý
Phật giáo. Còn thiểu số sáng tạo trong nền văn minh Sinic đang tan rã sản
sinh ra đạo lý lễ nghĩa của Khổng giáo và sự thông thái ngược đời của Lão
giáo.
(2) TẦNG LỚP BỊ TRỊ QUỐC NỘI
Nguyên mẫu Hy Lạp
Khi chúng ta chuyển từ thiểu số thống trị sang các tầng lớp bị trị, xem
xét kỹ hơn các sự kiện sẽ giúp xác nhận tính đa dạng trong mỗi kiểu xã hội
