không bình thường. Nỗ lực xui khiến phe thống trị trong mỗi thành phố độc
lập có chủ quyền cho phép kẻ thù trở về nhà trong hòa bình của Alexander
đã không vượt qua được điều xấu xa này; những người đi đày chỉ còn một
chọn lựa trong tay là gia nhập đội quân đánh thuê; những người đi đày góp
phần làm cho quân số dư thừa và đặt chiều hướng mới lên các cuộc đấu
tranh. Tác động tàn phá của tinh thần chiến đấu được tăng thêm nhờ hiệu
quả của sức mạnh kinh tế bị chiến tranh buông lỏng. Ví dụ, những cuộc
chiến của Alexander và những người kế vị của ông ở Tây Nam Á đã tạo
công ăn việc làm cho đám người Hy Lạp vô gia cư. Lính đánh thuê được
trả công bằng vàng thoi bạc nén trong các kho báu của người Achaemenid;
lượng tiền tệ gia tăng đột ngột đã phương hại đến tầng lớp nông dân và thợ
thủ công. Giá cả tăng vọt, cách mạng tài chính đẩy một bộ phận từng
hưởng phúc lợi tương đối trong xã hội vào tình trạng bần cùng. Hàng trăm
năm sau, tác động bần cùng hóa lại tái diễn khi tầng lớp nông dân Ý bị
buộc rời bỏ quê hương do thời hạn đi lính dài hơn. Hậu duệ bị bần cùng
hóa của nông dân Ý chẳng còn biết trông cậy vào đâu ngoài việc theo nghề
binh nghiệp mà cha ông đã đặt nặng lên vai họ.
Trong quá trình “diệt tận gốc” tàn bạo này, chúng ta không hề nghi
ngờ là mình đang theo dõi quá trình hình thành tầng lớp bị trị quốc nội Hy
Lạp – và nạn nhân của quá trình này trước đây thường là những nhà quý
tộc. Tình trạng bần cùng là vấn đề về tâm trạng hơn là hoàn cảnh bên
ngoài. Trong lần đầu tiên sử dụng thuật ngữ “tầng lớp bị trị”, chúng ta định
nghĩa nó là thành phần trong xã hội tại giai đoạn nhất định trong lịch sử của
xã hội đó. Dấu hiệu xác nhận thật sự của người vô sản không phải là dòng
dõi nghèo hèn, mà là ý thức rằng đang bị tước quyền thừa kế địa vị do tổ
tiên truyền lại trong xã hội.
Tầng lớp bị trị quốc nội Hy Lạp được tuyển từ những công dân tự do,
và thậm chí từ tầng lớp quý tộc, của chính thể Hy Lạp đang tan rã; những
thành viên mới này bị tước quyền thừa kế về mặt tinh thần; và dĩ nhiên
thường kèm theo nghèo nàn về mặt tinh thần, cùng với bần cùng hóa trên
bình diện vật chất. Những tầng lớp khác vô sản ngay từ đầu cũng sớm gia
