phân rã không đi kèm với sự lụi tàn ngọn lửa sáng tạo. Các cá nhân sáng
tạo vẫn tiếp tục nổi lên và nhận lãnh trọng trách dẫn dắt nhờ vào năng lực
sáng tạo của họ, nhưng giờ đây họ thấy mình buộc phải thực hiện công việc
cũ với một địa vị mới. Trong quá trình phát triển của nền văn minh, cá nhân
sáng tạo đóng vai trò một kẻ chinh phục đáp lại một thách thức bằng một
phản ứng thành công; còn trong quá trình phân rã của nền văn minh, cá
nhân sáng tạo lại đóng vai trò một vị cứu tinh đến để cứu rỗi một xã hội đã
thất bại trong phản ứng do thách thức quá khắc nghiệt khiến cho thiểu số
sáng tạo của nó không còn sáng tạo.
Những vị cứu tinh như vậy được chia thành nhiều loại khác nhau, tuỳ
theo bản chất của phương thuốc mà họ tìm ra để chữa trị cơn bạo bệnh xã
hội. Sẽ có những cá nhân muốn trở thành cứu tinh trong một xã hội đang
tan rã, chối bỏ sự thất vọng của hiện tại và dẫn dắt các niềm tin tuyệt vọng
trong nỗ lực đưa xã hội sang một trang mới tốt đẹp hơn. Những cá nhân
muốn trở thành cứu tinh theo kiểu này là người của tầng lớp thiểu số thống
trị, và đặc điểm chung của họ là thất bại chung cuộc trong nỗ lực cứu rỗi.
Nhưng cũng sẽ có những cứu tinh đến từ một xã hội đang tan rã tìm kiếm
sự cứu rỗi từ một trong bốn con đường giải thoát mà chúng ta đã khảo sát.
Những cứu tinh lựa chọn bốn con đường này sẽ nhất trí với nhau về quan
niệm nỗ lực cứu vớt trạng thái hiện tại của xã hội. Nhân vật cứu tinh hoài
cổ sẽ cố gắng tái thiết một quá khứ tưởng tượng; cứu tinh vị lai sẽ nỗ lực
nhảy tới một thế giới tương lai tưởng tượng. Cứu tinh ẩn dật (theo trường
phái tự cô lập) sẽ biểu hiện mình như một nhà hiền triết núp sau mặt nạ của
một vị vua; còn cứu tinh biến hình sẽ xuất hiện với tư cách một Thượng đế
hiện thân qua một con người.
(2) CỨU TINH MANG GƯƠM
Nhân vật muốn trở thành cứu tinh của một xã hội đang tan rã nhất
thiết phải là một vị cứu tinh mang gươm, tuy nhiên thanh gươm của vị cứu
tinh này có thể tuốt trần hoặc nằm trong bao. Ông ta có thể đi lang thang
với thanh gươm tuốt trần trên tay hoặc có thể ngồi tự tại với lưỡi gươm ẩn
mình trong bao với tư thế của một kẻ chiến thắng đã “bước qua xác tất cả
