nguyên thủy của Frederick đại đế - Brandenburg, Pomerania và Đông Phổ -
với những vườn thông đói khát và những cánh đồng cát, bạn có thể lầm
tưởng rằng mình đang băng qua một vùng hẻo lánh của thảo nguyên Á-Âu.
Bất kể bạn đi theo hướng nào để ra khỏi đó, dù là về phía các đồng cỏ và
rừng sồi của Đan Mạch, vùng đất đen của Lithuania hoặc các vườn nho của
lưu vực sông Rhine, thì bạn cũng sẽ bước vào một vùng ít khắc nghiệt hơn.
Vậy mà hậu duệ của những người thực dân thời trung cổ chiếm hữu vùng
“đất xấu” này đã đóng một vai trò cực kỳ đặc biệt trong lịch sử xã hội Tây
phương của chúng ta. Không chỉ vào thế kỷ 19 họ đã làm chủ nước Đức,
mà trong thế kỷ 20, họ đã đưa nước Đức lao vào nỗ lực thâu tóm thế giới
dưới chính quyền trung ương của nó. Người Phổ còn dạy cho các láng
giềng của họ cách bắt cát sản sinh ra ngũ cốc theo cách chăm bón cho nó
bằng phân bón nhân tạo; cách đưa cả một dân tộc đạt tới tiêu chuẩn về hiệu
năng xã hội chưa từng có bằng hệ thống giáo dục cưỡng bách và an sinh xã
hội chưa có tiền lệ với hệ thống bảo hiểm у tế và thất nghiệp cưỡng bức. Có
thể không ưa nó, nhưng chúng ta không thể phủ nhận rằng mình đã học từ
nó những bài học quan trọng và giá trị nhất.
Scotland và nước Anh
Không cần phải tranh cãi chuyện Scotland là một vùng đất “khắc
nghiệt hơn” so với nước Anh, cũng không cần phải nêu chi tiết sự khác biệt
rõ ràng về tính khí giữa người Scot cổ - uy nghi, dè xẻn, tỉ mỉ, kiên định,
thận trọng, chu đáo và gia giáo - với người Anh cổ - bông lơn, hoang phí,
thiếu quyết đoán, thất thường, cẩu thả, phóng túng, dễ dãi và lắm bệnh tật.
Người Anh có thể coi sự so sánh truyền thống này chỉ là một trò đùa; họ
coi hầu hết mọi chuyện đều là trò đùa; nhưng người Scot thì không.
Johnson đã từng chế giễu Boswell với câu nói đùa lặp đi lặp lại rằng: Viễn
cảnh tốt đẹp nhất mà một người Scot từng được thấy là đường đến nước
Anh; và trước khi Johnson ra đời, có một câu hóm hỉnh của thời nữ hoàng
Anne nói rằng: Nếu Cain mà là người Scot, thì sự trừng phạt đối với hắn sẽ
bị đảo ngược, và thay vì bị xử làm một người lang thang trên trái đất, hắn
sẽ bị tuyên án phải ở nhà. Người ta thường cho rằng người Scot đã đóng
