các khu vực lãnh thổ. Đứng trên quan điểm của các tổ chức đóng vai trò thụ
động trong cuộc giao thiệp xã hội như vậy, môi trường con người mà chúng
gặp phải là “từ bên ngoài” hoặc “xa lạ”. Phạm trù thứ hai mà chúng ta sẽ đề
cập đến là tác động của một “tầng lớp” xã hội trên một tầng lớp khác, khi
hai tầng lớp này cùng chiếm đóng một khu vực chung - ở đây sử dụng từ
“tầng lớp” với nghĩa rộng nhất của nó. Mối quan hệ trong trường hợp này
là “nội tại” hoặc “nội bộ”. Chừa lại môi trường con người nội tại này để
phân tích sau, chúng ta có thể bắt đầu với việc phân chia tiếp yếu tố “bên
ngoài” thành ảnh hưởng thể hiện dưới hình thức một tai ương bất ngờ và
một áp lực kéo dài. Do đó ở đây chúng ta có ba chủ đề để nghiên cứu: tai
ương bên ngoài, áp lực bên ngoài và sự trừng phạt nội bộ.
Ảnh hưởng của tai ương đến từ bên ngoài là gì? Liệu đề xuất luận
điểm “thách thức càng lớn, kích thích càng lớn” của chúng ta còn đứng
vững ở đây hay không? Những thử nghiệm đầu tiên cần nghĩ tới là trường
hợp một thế lực quân sự, ban đầu được kích thích bằng những cuộc tranh
đấu liên tục với các láng giềng của nó, để rồi đột ngột bị khuất phục bởi
một địch thủ mà nó chưa bao giờ lường được thực lực. Điều gì sẽ xảy ra khi
những đế chế mới phôi thai bị dập tắt từ trong trứng nước một cách đầy bi
thảm như vậy? Liệu chúng ngã xuống, như Sisera, nơi chúng đã thất bại,
hay sẽ lại mọc lên từ đất mẹ của chúng, như gã khổng lồ Antaeus trong
thần thoại Hy Lạp cổ, với sức mạnh được nhân lên gấp nhiều lần? Những
minh họa lịch sử cho thấy trường hợp thứ hai là tiêu biểu.
Chẳng hạn như, đâu là tác động của Clades Alliensis (tai ương bên
ngoài) lên vận mệnh của La Mã? Tai ương bắt đầu ập xuống chỉ năm năm
sau thắng lợi của nó trong cuộc tranh chấp tay đôi dai dẳng với Đế chế Veii
của người Etruscau, cuối cùng lại cho nó cơ hội khẳng định bá quyền của
mình khắp đất Latinh. Thất bại của quân đội La Mã ở Allia và cuộc chiếm
đóng La Mã của những người rợ đến từ ngoài biên giới tưởng chừng như sẽ
quét sạch sức mạnh và thanh thế mà La Mã vừa giành được. Thế nhưng, La
Mã đã hồi phục cực kỳ nhanh chóng sau thảm họa Gallic, chỉ chưa đầy nửa
thế kỷ sau, nó đã có thể giành được tột đỉnh vinh quang trong những cuộc
