của mình, họ cứ luẩn quẩn tìm cách biểu diễn các chân lý và giá
trị xã hội dưới dạng một lý thuyết hoặc một khoa học khác. Dựa
trên sự tương đồng với vật lý học, họ cố gắng phân tích và diễn
giải xã hội dưới hình thức kết cấu, dựa trên sự tương đồng với
sinh vật học, họ khăng khăng coi nó là một quần thể, dựa trên sự
tương đồng với tâm thần học hoặc triết học, họ nhất quyết đối xử
với nó như là bản ngã, và đôi khi dựa trên những tương đồng với
tôn giáo, họ gần như lẫn lộn nó với một Thượng Đế”.
Những điểm tương đồng với sinh vật học và tâm thần học có lẽ ít gây
tác hại và nhầm lẫn khi chúng được áp dụng vào những xã hội nguyên thủy
hoặc các nền văn minh bị giam hãm, nhưng chúng rõ ràng là không thích
hợp để biểu diễn mối quan hệ của các nền văn minh tiến bộ với các thành
viên cá thể của chúng. Khuynh hướng viện ra những điểm tương đồng như
vậy đơn thuần là một ví dụ của lối mòn thần thoại hoặc sự hư cấu yếu đuối
trong tư tưởng của các sử gia mà chúng ta đã từng đề cập: xu hướng nhân
cách hóa và đặt tên cho các nhóm hoặc các cơ cấu xã hội – “Britain”,
“France”, “Giáo hội”, “Báo chí”, v.v… - rồi đối xử với những nhân vật trừu
tượng này như con người. Đó là bằng chứng thích đáng chứng minh rằng,
việc biểu diễn một xã hội như một cá nhân hoặc một quần thể đều không
cung cấp cho chúng ta một biểu hiện thỏa đáng của mối quan hệ giữa xã
hội với các cá thể thành viên của nó.
Nếu vậy, đâu là con đường đúng đắn để diễn tả mối quan hệ giữa các
xã hội loài người với các cá nhân? Chân lý có vẻ là: Xã hội loài người tự
thân nó là một hệ thống các mối quan hệ giữa những con người, không chỉ
với vai trò các cá thể mà còn là các “động vật xã hội”, hiểu theo nghĩa họ
hoàn toàn không thể tồn tại nếu không tham dự vào mối quan hệ này với
một cá thể khác. Chúng ta có thể nói rằng, xã hội là sản phẩm của các mối
quan hệ giữa các cá thể, và những mối quan hệ này được hình thành từ sự
trùng hợp trong các lĩnh vực hoạt động của cá thể. Sự trùng hợp này phối
hợp các môi trường cá thể thành một nền tảng chung, và nền tảng chung
này chính là cái mà chúng ta gọi là xã hội.
