Tác động của chế độ dân chủ lên giáo dục
Phổ cập giáo dục là một trong những thay đổi to lớn nhất trong xã hội
do chế độ dân chủ đem lại. Ở những nước tiến bộ, hệ thống phổ thông bắt
buộc không mất tiền đã biến việc học thành quyền lợi của mỗi trẻ em – trái
ngược với vai trò của giáo dục vào thời kỳ tiền dân chủ – là độc quyền của
thiểu số hưởng đặc quyền đặc lợi. Hệ thống giáo dục mới này là một tiêu
chuẩn để các quốc gia đạt được vị thế đáng kính trọng trong thế giới cận
đại hay sự công nhận thân thiện giữa các nước.
Khi hệ thống giáo dục phổ thông lần đầu tiên được áp dụng, dư luận tự
do thời đó chào mừng nó như là thắng lợi của công lý và khai sáng, mở ra
một kỷ nguyên mới hạnh phúc cho loài người. Tuy nhiên, có thể thấy
những kỳ vọng này đã không xét tới sự hiện diện của một vài chướng ngại
vật trên con đường tiến tới thời đại hoàng kim; và về vấn đề này, lại là yếu
tố khó lường và tối quan trọng.
Chướng ngại vật đầu tiên là sự kiệt quệ khó tránh khỏi do giáo dục,
khi quá trình dành cho “đại chúng” này phải trả bằng cái giá là sự tách biệt
khỏi nền văn hóa truyền thống. Những ý định tốt đẹp của chế độ dân chủ
không có khả năng đem lại bổng lộc. Món ăn trí thức được chế biến đại trà
này thiếu đi hương vị và vitamin. Chướng ngại vật thứ hai là tính vị lợi,
thành quả học tập dễ bị lợi dụng khi nó nằm trong tầm với của mọi người.
Trong chế độ xã hội có giáo dục hạn chế, những người hưởng đặc quyền đi
học hoặc tỏ ra có quyền đi học nhờ năng khiếu đặc biệt hay trí thông minh,
giáo dục là đem đàn mà gảy tai trâu, là sự xa xỉ, còn không thì là báu vật
của người tìm mua nó bằng mọi giá. Đằng nào nó cũng chẳng phải là
phương tiện đạt tới mục đích, là công cụ thỏa mãn tham vọng vật chất hay
mua vui phù phiếm. Khả năng biến giáo dục thành phương tiện mua vui
cho đại chúng chỉ phát sinh kể từ lúc giáo dục phổ thông cơ sở ra đời; và
khả năng mới này sinh ra chướng ngại vật thứ ba to lớn hơn cả. Ổ bánh mì
giáo dục phổ thông ném xuống nước ngay lúc đàn cá mập ngoi lên từ đáy
sâu và ăn ngấu nghiến ổ bánh mì của trẻ em trước con mắt của nhà sư
phạm. Trong lịch sử giáo dục ở nước Anh, những thời kỳ này đã tự nói lên
