nước, biển sâu lùi lại phía sau, đất liền bị xâm lấn, và thế là động
vật lưỡng cư ra đời”.
Chiến thắng của động vật lưỡng cư vụng về trước loài cá nhanh nhẹn
và khéo léo cũng là vở kịch mà chúng ta được xem đi xem lại nhiều lần với
nhiều thay đổi khác nhau trong bảng phân vai. Trong lần diễn tiếp theo,
chúng ta thấy con cháu nhóm bò sát của động vật lưỡng cư đóng vai loài
cá, còn vai của động vật bò sát trong lần diễn trước rơi vào tổ tiên của động
vật hữu nhũ. Động vật hữu nhũ nguyên thủy là những sinh vật yếu ớt và
kém phát triển, nhưng thật bất ngờ lại là kẻ thừa kế địa cầu, vì loài bò sát
vốn trước đây là chúa tể của tạo hóa đã đánh rơi quà tặng thừa kế này; và
loài bò sát thuộc kỷ đại trung sinh là những kẻ xâm chiếm sa vào con
đường biến đổi để sinh tồn một cách mù quáng.
“Không còn nghi ngờ gì nữa, sự diệt vong bất ngờ của loài
bò sát là cuộc cách mạng đáng chú ý nhất trong toàn bộ lịch sử
địa cầu trước khi loài người xuất hiện. Nó liên quan đến sự kết
thúc của quãng thời gian dài thời tiết ấm áp không đổi, và mở ra
thời kỳ mới khắc nghiệt hơn khi mùa đông càng thêm rét buốt, và
mùa hè ngắn ngủi nhưng nóng nực. Động thực vật thuộc kỷ trung
sinh chỉ thích nghi với điều kiện thời tiết ấm áp và ít chịu được
lạnh. Trái lại, những sinh vật mới có khả năng chống chọi với
những thay đổi lớn về nhiệt độ…”
“Động vật hữu nhũ cạnh tranh và thay thế loài bò sát kém
thích nghi hơn… mặc dù ta không có chút bằng chứng nào về
cuộc cạnh tranh trực tiếp đó … Vào cuối kỷ trung sinh, người ta
tìm thấy một số xương hàm nhỏ của loài động vật hữu nhũ. Tuy
nhiên, không có mảnh xương nào cho thấy động vật hữu nhũ
thuộc kỷ đại trung sinh có khả năng nhìn thẳng vào mặt khủng
long… Chúng dường như đều là thú vật có kích thước bằng con
chuột”.
Ý kiến trên của học giả Wells nhìn chung được chấp nhận. Loài bò sát
bị động vật hữu nhũ thay thế vì những con vật to lớn này đã mất khả năng
