thái bị tê liệt. Rất dễ chỉ ra nhiều điểm giống nhau giữa dân cõi
trần và dân cõi trời, nơi đó người ta chẳng học hỏi hay gạt bỏ bất
cứ điều gì; chính quyền, giáo dục, và toàn bộ quy tắc sống đều là
nghi thức kiểu cách; tri thức quên nhân lên, tài năng bị chôn vùi,
và kinh nghiệm chẳng bỏ phí hay tăng thêm. Qua hai cuộc đại
cách mạng, một từ bên trong và một từ bên ngoài, tình trạng tê
liệt này bị phá vỡ”.
Xã hội Hy Lạp nhờ ơn giáo hội và người rợ mới có kết cuộc tương đối
tốt đẹp. Thay vì bị diệt vong, nó củng cố đến mức độ khó nhận thấy thành
trạng thái tê liệt của sự sống trong cái chết; và khả năng đây là định mệnh
của xã hội phương Tây đã ám ảnh tâm trí của một nhà sử học lỗi lạc thuộc
thế hệ chúng ta.
“Tôi nghĩ mối nguy trước mắt là chế độ chuyên quyền, mất
tự do tín ngưỡng, và nhà nước chuyên chế. Do xung đột giữa các
quốc gia hay giai cấp, có thể có tình trạng hỗn loạn tạm thời và
cục bộ. Về cơ bản, tình trạng hỗn loạn không mạnh lắm, và trong
thế giới hỗn loạn, bất cứ nhóm có tổ chức vững chắc nào cũng có
thể phát huy quyền lực lên những nhóm còn lại. Và thay thế cho
tình trạng hỗn loạn, thế giới sẽ đón chào nhà nước chuyên chế.
Sau đó, thế giới đi vào giai đoạn “hóa thạch” tinh thần, những
hoạt động cao hơn của tinh thần sẽ chết đi. Giai đoạn hóa thạch
của Đế chế La Mã và Trung Hoa dường như ít cứng nhắc hơn do
nhóm thống trị sẽ có phương tiện quyền lực khoa học mạnh hơn
nhiều. Những cuộc xâm lăng của người rợ về lâu dài là phúc lành
bởi chúng phá vỡ giai đoạn hóa thạch. Châu Âu trả giá bằng hàng
ngàn năm sống trong thời kỳ man rợ mới thoát khỏi số phận
giống như Trung Hoa. Những chủng tộc man rợ sẽ không đập tan
nhà nước chuyên chế của thế giới tương lai”.
“Đối với nhà nước chuyên chế, nghiên cứu khoa học cứ tiếp
tục mãi với những khám phá mới. Khoa học Hy Lạp không tìm
được mảnh đất thích hợp. Khoa học tự nhiên thăng hoa dưới chế
