Tây, tài sản tinh thần, của cải vật chất, và quyền lực đều nằm trong tay của
thiểu số thống trị trông coi nô lệ.
Tuy nhiên, sở hữu tài sản tinh thần là một chuyện, và truyền bá nó lại
là chuyện khác; càng suy xét thấu đáo, chúng ta càng ngạc nhiên khi thấy
chủ nô Cơ Đốc giáo đi phát cho nạn nhân ngoại đạo của mình món ăn tinh
thần mà họ đã gắng sức dâng cho ma quỷ qua hành động biến đồng loại
thành nô lệ. Làm thế nào mà người truyền giáo của chủ nô đánh động được
con tim của nô lệ? Sức mạnh tinh thần hẳn đã truyền sức sống cho đạo Cơ
Đốc nên nó mới lôi kéo được người theo đạo trong hoàn cảnh như thế. Và
vì tôn giáo không có chỗ trú chân trên trái đất ngoại trừ trong tâm trí con
người, nên ắt phải có người theo đạo Cơ Đốc trong thế giới không tin vào
đạo Cơ Đốc.
Trong chuyện người nô lệ đổi sang tôn giáo của chủ nô, chúng ta thấy
sự phân hóa tương tự giữa giai cấp vô sản quốc nội và thiểu số thống trị
đang được đạo Cơ Đốc hàn gắn trong xã hội phương Tây; và sự cải đạo của
người da đen gốc Mỹ chỉ là một trong số nhiều chiến thắng của hoạt động
truyền giáo Cơ Đốc ngày nay. Ở thế hệ thoát khỏi chiến tranh, dòng nhựa
sống lại tuôn chảy qua những người theo đạo Cơ Đốc phương Tây; hình
ảnh này cho thấy chương tiếp theo trong lịch sử phương Tây có lẽ không
theo lối mòn của chương cuối trong lịch sử Hy Lạp. Thay vì chứng kiến tôn
giáo mới đâm chồi nảy lộc từ mảnh đất cày của giai cấp vô sản quốc nội để
nó kế thừa tàn dư của nền văn minh đã sụp đổ và đến hồi tan rã, có lẽ
chúng ta sống được đến ngày xem nền văn minh không tự thoát khỏi gục
ngã do mắc kẹt vào vòng tay của đạo ông bà mà nó hoài công đẩy ra. Trong
biến cố đó, nền văn minh đang lung lay chống đỡ nổi sự say sưa chiến
thắng trước tạo hóa có thể được hoãn bản án bước chân lên con đường
κόρος – ὕβρις – ἄτη; hoặc dịch ngôn ngữ Hy Lạp này sang hình tượng Cơ
Đốc giáo, nước Cơ Đốc giáo phương Tây bỏ đạo có thể nhận được ơn tái
sinh dưới hình thức nền cộng hòa Cơ Đốc giáo lý tưởng hơn phấn đấu trước
đây.
