một ví dụ lịch sử duy nhất. Tác giả của nghiên cứu này không thể nhớ ra
một trường hợp nào mà vị thần thủ lĩnh trong tôn giáo đa thần phục vụ như
một trung gian cho một Thượng Đế duy nhất, vị chúa tể với quyền lực vô
hạn và là đấng sáng tạo vạn vật. Cả thần Amon-Re của Thebes lẫn thần
Marduk-Bel của Babylon và thần Zeus Olympus đều chưa bao giờ bộc lộ
diện mạo của chân Thượng Đế duy nhất bên dưới chiếc mặt nạ hay thay đổi
của mình. Và ngay cả ở chính quyền trung ương Syria, nơi thần linh được
hoàng triều thờ phụng không phải là một vị thần thuộc loại tổng hợp, vị
thần mang nét đặc trưng của sự tồn tại và bản chất của một chân Thượng
Đế duy nhất không phải là thần Ahuramazda trong Bái Hỏa giáo, vị thần
của vương triều Achaemenid; mà là của các thần dân Do Thái tầm thường
của họ.
Sự tương phản giữa số phận cuối cùng của các vị thần cạnh tranh và
vận mệnh ngắn ngủi của các tín đồ của họ là bằng chứng cho thấy đời sống
và kinh nghiệm tôn giáo của các thế hệ ra đời và trưởng thành dưới sự che
chở về chính trị của một chính quyền trung ương là một lĩnh vực nghiên
cứu lịch sử cung cấp cho chúng ta những ví dụ nổi bật về hiện tượng
peripeteia hay “đảo ngược vai trò” – chủ đề của vô số câu truyện dân gian
theo mô típ như Cô bé lọ lem. Đồng thời, lai lịch thấp kém và không rõ
ràng không phải là đặc điểm duy nhất của các vị thần đạt tới đỉnh cao độc
tôn.
Khi nhìn vào chân dung Yahweh được khắc họa trong kinh Cựu ước,
hai nét đặc trưng khác lập tức đập vào mắt chúng ta. Một mặt, Yahweh xuất
thân là một vị thần địa phương – theo nghĩa đen của từ glebae adscriptus
nếu chúng ta tin rằng lúc đầu thần xuất hiện trong mắt người Do Thái với
tư cách là vị thần cai quản một ngọn núi lửa ở miền Tây-Bắc Ả Rập, và
chắc chắn là vị thần đã bám rễ trên đất đai của một địa phương cụ thể, trong
trái tim của một cộng đồng cụ thể sinh sống ở địa phương đó, sau khi thần
được mang tới vùng cao nguyên Ephraim và Judah với tư cách là thần bảo
hộ của các tập đoàn chiến tranh người rợ đã đột nhập vào đất Palestine
thuộc “tân đế chế” Ai Cập vào thế kỷ 14 trước CN. Mặt khác, Yahweh là
