Tôi đang đi dạo thăm thành phố lớn ấy, chợt nghe tiếng ồn ào, rồi thấy
nhân dân nhiều người có vẻ náo động. Những người buôn bán nhỏ và thợ thủ
công đóng cửa hiệu, hoà vào dòng người đang nói chuyện ồn ào, như thể có
một sự kiện trọng đại nào vừa xảy ra hoặc đang diễn ra ngay lúc này. Hoá ra
nguyên nhân gây nên là do một người loan tin, anh này mỗi lần thành phố có
sự kiện gì cần công bố cho toàn thể mọi người được rõ thì có nhiệm vụ vác
loa đi rao khắp các phố phường. Hôm ấy, cứ cách chừng mười lăm phút, lại
nghe tiếng người ấy rao một lần ở phố này hoặc phố nọ: Hỡi những ai yêu
thích các môn khoa học, xin thông báo để quý ngài được rõ, mai là ngày vào
hang.
Vừa nghe tiếng rao, tôi quyết định đi theo sát người loan tin, để có cuộc
chuyện trò riêng với anh về cái hang ấy. Đến cuối ngày tôi mới tiếp cận được
anh ta, lúc anh xong việc sắp trở về nhà. Tôi chào hỏi anh lịch sự, và xin anh
vui lòng cho biết cái hang ngày mai các nhà thông thái sẽ vào trong ấy có cái
gì.
Người loan tin ngờ tôi là một nhà tu hành, liền đáp:
- Thưa thầy, ở bên ngoài thành phố này, về hướng biển Caspi, có một dãy
núi gọi là Hồng Sơn, bởi quanh năm dãy núi ấy phủ toàn hoa hồng. Dưới
chân dãy núi ấy có một cái hang khá rộng, từ ngoài có thể vào hang qua bốn
cổng. Do chịu phép thần thông, bốn cánh cổng ấy tự mở ra và tự đóng lại
vào một ngày đầu năm. Những người hiếu kỳ đến chờ ở cửa hang để vào
ngay khi trời rạng sáng, lúc các ngôi sao trên bầu trời vừa tắt. Trong hang đá
có vô vàn là sách và sách, ai muốn chọn cuốn nào mang về nhà đọc, tha hồ
chọn. Có điều phải mang sách và ra khỏi hang nhanh nhanh lên, bởi chỉ sau
khoảng mười lăm phút hoặc nửa giờ tính từ lúc cổng hang mở ra, thì nó sẽ tự
động đóng lại. Nếu một nhà bác học nào đấy quá say sưa chọn sách, không
để ý đến thời gian và cứ nấn ná trong hang – việc này thỉnh thoảng cũng có
xảy ra – thì rồi sẽ chết đói trong ấy, bởi phải chờ đúng một năm sau cổng
hang mới lại mở ra.
Theo như lưu truyền, – người loan tin nói tiếp – chính nhà hiền triết Sec
Chêhabêtđin
đã cho đào nên cái hang này để chứa các kinh, sách của ông
ấy – kể cả những cuốn do ông trước tác và những cuốn ông thu thập được từ
khắp nơi trên thế giới. Suốt cả cuộc đời ông, nhất là những năm cuối đời,
ông không tiếc công sức bỏ ra thu thập kinh, sách. Và kết quả công cuộc ấy
là ông đã tích được hơn hai mươi ngàn cuốn sách riêng về cách luyện đá
thành vàng, về các phương pháp tìm kiếm và phát hiện các kho tàng dưới
đất. Lại có những cuốn sách dạy làm những việc kỳ diệu, như biến dạng một
con người trở thành một con thú, hoặc là phả cho cây cỏ trở thành vật có
hồn, nói tóm lại mọi bí quyết của đất trời đều được ghi chép lại trong một số
