Đinh Bộ Lĩnh - cha Đinh Liễn - khen Hoàn là người “trí dũng”, giao
chỉ huy hai ngàn quân.
Năm 968, loạn sứ quân dẹp yên, Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi hoàng đế.
Lê Hoàn được thăng dần đến chức Thập Đạo tướng quân, điện tiền
đô chỉ huy sứ, tức là chức tổng chỉ huy quân đội. Hoàn làm tướng,
rất được lòng quân sĩ. Cả người nước ngoài như Hồng Hiến thông
hiểu nhiều sách vở, cũng theo giúp việc ông.
Năm 979, vua Đinh và Đinh Liễn bị giết, Vệ Vương Đinh Toàn,
mới sáu tuổi, lên ngôi. Lê Hoàn nhiếp chính, xưng là phó vương.
Một số quan to triều Đinh như Nguyễn Bặc, Đinh Điền, Phạm
Hạp dấy quân làm loạn, làm kinh động nhà nước. Vua còn nhỏ yếu,
không đương nổi hoạn nạn. Mọi trách nhiệm trút lên vai Lê Hoàn. Lê
Hoàn nhanh chóng chỉnh đốn quân sĩ, cương quyết dẹp trừ bọn
làm loạn. Tự làm tướng tiến quân vào châu Ái (Thanh Hoá), dùng
thuật “hoả công”, nhân gió phóng tên mang chất cháy đốt chiến
thuyền giặc, chém Đinh Điền tại trận, bắt sống Nguyễn Bặc nhốt
cũi đem về kinh đô Hoa Lư trị tội. Phạm Hạp chạy trốn ra Bắc
Giang, Lê Hoàn đem quân đuổi đánh, bắt sống được Phạm Hạp.
Thế là tình hình trong nước được yên.
Một viên sứ quân cũ là Ngô Nhật Khánh dẫn hàng nghìn chiến
thuyền của phong kiến Chiêm Thành - có cả vua Chiêm đi theo -
vào xâm lấn, muốn đánh kinh thành Hoa Lư. Thuyền giặc mới
đến cửa sông Đáy và sông Càn (Ninh Bình), qua một đêm, gặp gió
lớn, bị chìm gần hết, chỉ còn sót thuyền vua Chiêm bỏ chạy về
nước. Giặc xâm lược phía Nam không đánh mà tan.
Hết giặc Nam đến giặc Bắc. Phong kiến Tống thừa cơ nội bộ
nước ta lục đục, cất ba vạn quân, chia hai đường thuỷ bộ vào xâm
