Nhiều ngôi chùa tháp có quy mô to lớn bề thế với những dáng hình
cấu trúc phong phú, bền vững, có bố cục đăng đối, có trang trí đẹp
mắt... đã được xây dựng lên trong “thời đại Ỷ Lan” này: chùa Giạm (Quế
Võ, Bắc Ninh) 1086, chùa một mái ở động Hoàng Xá (Quốc Oai, Hà
Tây, nay thuộc Hà Nội) 1099, chùa Phật Tích (Tiên Sơn, Bắc Ninh) 1100,
chùa Báo Ân (Đông Sơn, Thanh Hoá) 1100, tháp Chương Sơn (Ý Yên,
Nam Định) 1108, chùa Bà Tấm hay còn gọi là Linh Nhân Từ Phúc, tức
tên hiệu của Ỷ Lan (Gia Lâm, Hà Nội) 1115... vẫn hay đó căn bản là do
công sức và tài khéo của nhân dân, song không khỏi có sự cổ vũ và việc
giúp công giúp của của Ỷ Lan, của con bà là Lý Nhân Tông, của Lý Thường
Kiệt. Sử chép rằng riêng Hoàng thái hậu Ỷ Lan đã xây dựng trước sau
hơn 100 ngôi chùa mà chỉ có một số ít ỏi di tích như vừa kể trên là ngày
nay vẫn thấy.
Mùa thu, tháng Bảy, năm Đinh Dậu (8-1117), Ỷ Lan qua đời. Thi hài
của bà được hoả táng theo tục lệ nhà Phật. Cho đến nay, dân gian xứ Bắc
còn truyền tụng nhiều câu chuyện về Ỷ Lan mà người ta thường gọi là
Bà Tấm của xứ Bắc...
