Có lẽ chỉ vì đời sống quá lam lũ, nên đám dân trong ngõ chúng tôi ít có
dịp đặt vấn đề văn hóa, ấy là nói lối sống văn hóa, chứ còn học chữ thì
cũng có. Trẻ con trong ngõ thường cũng phải học hết lớp năm, lớp bảy rồi
mới thôi. Cũng có người đi đại học, thành kỹ sư, bác sĩ, thành thầy giáo rồi.
Nhưng những người thành đạt ấy thường nhanh chóng tìm cách thoát khỏi
cộng đồng. Và lối sống trong ngõ thì vẫn dữ, ngày càng dữ, chưa hề có dấu
hiệu gì khả quan. Ngay bây giờ tôi có thể dẫn bạn đi ngang qua một dãy
nhà, ba phút, bạn có thể nghe rõ không dưới ba câu chửi tục. Rất tục. Tục
tới mức không thể tục hơn thế. Nếu bạn tới đây lần đầu, hẳn bạn sẽ rất ghê
tởm. Còn nếu bạn phải buộc ở đây một ngày, bạn sẽ rất kinh hoàng, chỉ vì
phải chứng kiến những cảnh sống "không còn biết thế nào." Ai lại bố nói
với con: " ...Mẹ mày?"- (tôi bỏ cái chữ đầu đi để bạn đỡ ngượng khi phải
đọc nó, chứ còn tôi thì nghe quen rồi). "Mày là thằng mất dạy!" Con trả lời
bố: "... Mẹ! Có ông mất dạy thì có. Có đứa... nào dạy tôi đâu?"- "A! thằng
này khốn lạn, mày cãi lại ông hả?" - “Thì tôi hỏi ông, ông không mất dạy,
sao lại đẻ ra tôi là thằng mất dạy?... Mẹ!" - Bà mẹ xen vào: "...Tổ mẹ cái
thằng mặt... Ai bảo mày đem bán cái quạt có hai chục ngàn để lấy tiền uống
rượu? Còn bai cái mồm ra cãi nhau với con!" -
Ấy là bà vợ mắng ông chồng chứ không phải chửi con đâu nhé! Cứ
tưởng như họ sắp giết nhau không bằng. Kỳ thực chỉ là hơi bực nhau tí thôi.
Mà cái sự bực nhau kiểu ấy có mà suốt ngày, hai bốn trên hai bốn, nếu như
ngần ấy thời gian họ cùng có nhau ở nhà! Xin bạn chớ vội lo ngại, bởi vì
bạn cũng sẽ được chứng kiến những cảnh tươi mát, ví như ngoài xã hội có
cái gì, thì trong ngõ chúng tôi cũng không đến nỗi kém cạnh. Không phải
chúng tôi không biết sống hoa lá cành đâu nhá. Có cả đấy! Có cả mừng
sinh nhật các cháu bằng hoa hồng, bánh ga tô, mừng đám hỏi, đám cưới
trầu cau. Nghi lễ, hương khói ngày rằm, mùng một, vòng hoa khi chết,
nâng li, cụng chén đến nơi đến chốn vào dịp tết nhất, hội hè, lễ lạt. Tóm lại
là có đủ, nhưng theo cái lối tiến hành riêng, cái cách biểu hiện riêng, cách
thẩm định riêng. Và vì thế, chia buồn, chia vui cũng đặc sắc, âu yếm hay
tức giận, không nhất thiết theo một lề thói nào.
