chiếu sáng bởi một cây đèn bạc đặt ở bậc cuối cùng. Ngay bên dưới cây
đèn ấy có một nhà táng, chân chống bằng gỗ sồi, phủ một tấm mùng lớn
bằng gấm tím thêu hoa huệ vàng.
Lòng đầy ưu sầu và vẻ uy nghiêm của nhà thờ vừa đi qua chuẩn bị sẵn
cho chàng thiếu niên đi đến tình huống này, cậu bước xuống thong thả và
trang trọng, rồi bỏ mũ đứng nghiêm trước di hài của vị vua cuối cùng. Vị
vua ấy chỉ phải đi theo tổ tiên khi kẻ kế vị ông đến nối gót ông, và dường
như ông nằm đó để nói với niềm kiêu hãnh của con người đôi khi rất dễ
phấn khích khi ở trên, rằng: “Hỡi cát bụi trần gian, ta đợi người!”
Một lát im lặng.
Rồi Athos giơ ngón tay chỉ vào cỗ quan tài và nói:
— Cái phần mộ vô định này là của một con người yếu hèn và không
quyền thế, vậy mà lại có một triều đại đầy những biến cố lớn lao. Vì ở trên
ông vua, có trí tuệ của một người khác canh giấc, giống như cây đèn kia
canh giấc bên trên cỗ quan tài này và chiếu sáng nó. Người kia là Vua thực
sự, Raoul ạ; người này chỉ là một bóng ma và người kia đặt linh hồn mình
vào đó
. Song lẽ cái quyền uy quân chủ ở nước ta nó mạnh mẽ biết
chừng nào, con người kia chẳng được vinh dự có một nấm mồ dưới chân
của kẻ mà vì họ ông ta đã đem cả cuộc đời để tạo nên niềm quang vinh. Bởi
vì, Raoul, hãy nhớ lấy điều này, nếu như người ấy đã làm cho nhà vua nhỏ
bé thì ông ta đã làm cho vương vị lớn lao hơn, và trong cung điện Louvre
cất giữ hai điều: Vua thì chết và vương vị không chết, Raoul này, triều đại
ấy đã qua đi, vị Tể Tướng mà ông chúa của mình hết sức kiêng nể, sợ hãi
và căm ghét, khi xuống mồ đã kéo theo mình cả Nhà Vua mà ông không
muốn để còn sống một mình, chắc hẳn vì ngại rằng Nhà Vua sẽ phá hoại sự
nghiệp của ông ta, bởi vì Nhà Vua chỉ có thể kiến thiết khi có ở bên cạnh
mình hoặc Chúa Trời hoặc anh linh của Chúa. Vậy mà trong khi ấy, cả
thiên hạ coi cái chết của Tể Tướng như một giải thoát. Những người đương
thời thật là mù quáng, và chính tôi, đã có mấy lần ngang nhiên ngăn cản
những ý đồ của con người vĩ đại ấy.
