pháp dù tích cực cũng chỉ là giật gấu vá vai. Cấm khai thác, địa phương
mất nguồn thu lớn, nhưng dân tứ xứ vẫn không ngừng đổ về, thiên nhiên
vẫn bị tàn phá, những mối nguy vẫn đầy ắp mà không thể ngăn chặn nổi.
Đại đa số chủ bãi, chủ hầm đều mong muốn nhà nước có một qui chế cụ
thể, cho phép họ đăng ký, đóng góp nghĩa vụ và khai thác. Như vậy, người
khai thác sẽ yên tâm hơn, nhà nước cũng tăng được nguồn thu cho ngân
sách và dễ quản lý hơn. Nhưng theo đúng luật thì việc cấm là tất nhiên, mà
luật thì khó lòng thay đổi. Giải pháp cho bãi vàng, vì thế, vẫn đang luẩn
quẩn trong một mớ bùng nhùng không lối thoát. Và số phận của những con
thiêu thân lao vào bãi vàng vẫn bị treo lơ lửng.
7 || Vàng đổi người
T
ự coi mình là một thợ mỏ, ngày 25.5.1999, tôi đã thử lần xuống một
miệng giếng ở bãi thôn 5A, xã Phước Thành của ông bà Hoàng Xuân Điền
- Lê Thị Gấm, quê ở Giao Thiện, Giao Thủy, Nam Định. Mầu, người dẫn
đường, chui vào trước. Theo chỉ dẫn của anh ta, tôi đeo máy ảnh ra trước
ngực và khom người ngồi bệt mông xuống nền đất. Một cú trượt đã đẩy tôi
chuồi sâu khoảng 15 mét vào lòng địa đạo tối như hũ nút, nghiêng chừng
150 và cao không hơn 0,8 mét. Xỏ chân vào miệng gàu - một can nhựa 40
lít cưa bỏ phần trên và chắp thêm một cầu ngang bằng gỗ - tôi đu người
bám chặt dây tời cho Mẫu thả xuống hầm. Dây tời nhả khá nhanh khiến
chiếc gàu đung đưa, liên tục va đập vào hai thành giếng. Tụt khoảng 30
mét, chiếc gàu chạm đất. Tối như địa ngục và nóng hầm hập, hơi ẩm bốc
ngùn ngụt khiến tôi ngộp thở. Nhìn lên trên miệng giếng, bóng đèn điện
tròn vo và bé tí như hạt đỗ. Có vẻ như tôi sắp rờ phải bờ vai xương xẩu của
thần chết. Mà có thể tôi sắp chết thật, vì một tỉ lý do. Sụp hầm: chết, đá lở,
một viên rớt trúng đầu: chết, máy thổi khí (máy hút bụi được chắp ống tizo)
ngưng hoạt động: chết, leo lên đứt dây hoặc tuột gàu: cũng chết. Đó là chưa
kể một cái chết khác, nếu người trên miệng giếng có âm mưu… Sợ vãi cả
linh hồn, tôi giương máy ảnh bấm lia lịa, cái được cái mất để còn rút. Dưới
