đồng, ông Ruông đã dẫn ra một số trích dẫn cổ sử Trung Hoa trong các cổ
sử Việt Nam.
Theo sách Thông Giám, sử nhà Tuỳ (518-618), thì Lưu Phương đánh Lâm
Ap, đuổi quá cột đồng Mã Viện tám ngày đến kinh đô nước ấy ( như thế
cây trụ đồng này ở phía bắc Tượng Lâm )
Theo Đỗ Hựu trong sách Thông Điển, sử nhà Đường (618-906), thì phía
nam Lâm Ap đi hơn hai nghìn dặm có cột đồng của Mã Viện. (cây trụ đồng
này thì ở phía nam Tượng Lâm)
Theo sách Minh Thống Chí, sử nhà Minh (1368-1644), thì cột đồng ở trên
động Cổ Sâm, châu Khâm (cây trụ đồng này thì ở phía bắc nước Âu Lạc )
Cứ theo những tư liệu trên, ông Ruông đúc kết thành hai kiểu trụ đồng :
một là mọc trong nội địa Âu Lạc, hai là mọc ở bên ngoài Au Lạc. Điều này
có nghĩa là sau khi Mã Viện không còn, các nhà chép sử Trung Hoa muốn
qui hoạch lại nước Au Lạc thời thuộc Đông Hán. Quá khứ là chẳng thể cãi
với các nhà chép sử. Nên vị nào phóng khoáng thì cho đất nước của tổ tiên
ông Ruông phình ra một chút, vị nào keo kiệt thì bắt nó teo lại. Riêng tác
giả cây trụ đồng ở châu Khâm thì có cách làm rất lạ. Trụ đồng mà mọc ở
châu Khâm (một châu của Trung Hoa sát phía bắc Au Lạc) thì chẳng phải
là xẻo bớt đất Trung Hoa để đắp vô Au Lạc hay sao? Luận đến đây ông
Ruông cảm thấy cây cột móc biên giới của Mã Viện có vẻ lung linh. Khi thì
hiện lên chốn này, khi hiện lên chốn kia. Ông nghĩ tiếp, thì thấy những cây
cột móc biên giới của những nước khác hóa ra cũng có vẻ lung linh. Như
khi chúng hiện lên chốn khác thì xứ Gaul liền biến thành một tỉnh của nước
Ý, lục quốc Hàn, Ngụy, Triệu, Tống, Tề, Sở liền biến thành nước Tần. Điều
này cũng có nghĩa là vào năm 51 trước công nguyên Cêsar đã qui hoạch lại
Tây Âu, và vào năm 241 trước đó Tần Thủy Hoàng đã qui hoạch lại Trung
Hoa. Cêsar của nước Ý, Tần Thủy Hoàng của Trung Hoa, hay Cyrus của
Ba Tư, hay Alexand của Hy Lạp, chỉ là những ví dụ thuộc thời cổ đại. Có
