13
- XIN KỂ SƯ PHỤ NGHE, - thầy Quang Tình nói - Năm ấy, tôi bị kỷ
luật từ Lào Cai chuyển về cư trú ở đây, ngoài cô vợ người dân tộc Giáy và
hai đứa con trai một lên năm, một còn bế ẵm, còn có chín bao tải. Trong đó
chỉ có một bao tải đựng áo quần tư trang. Còn tám bao tải là sách. Những
cuốn sách mua bòn mót ở cửa hàng sách tỉnh lẻ theo phương cách phân
phối, bằng đồng lương dành dụm! Hà! Tỉnh lẻ hồi đó hóa ra cũng có lợi thế
là ít người có cái thú mua sách, nên tôi đã tranh thủ mua được nhiều cuốn
sách quý một cách khá dễ dàng. Sách, tôi mê nó từ hồi còn nhỏ. Ông cụ tôi
là một ông đồ nho nghèo, nhưng có cả một thư viện gia đình có tới cả ngàn
cuốn sách quý chủ yếu là sách Hán Nôm và các tác phẩm viết bằng chữ
quốc ngữ in từ những năm 30, 40. Thành ra tôi có gần như đủ các bộ sách
quý. Ví như lục bộ tài tử tiểu thuyết cổ điển Trung Hoa: Hồng lâu mộng,
Nho lâm ngoại sử, Tam quốc chí, Thủy Hử, Tây du ký... Bộ ba tiểu thuyết tự
truyện của Maksim Gorky. Bốn tác phẩm kiệt xuất của Dostoyevski. Toàn
bộ sưu tập Bi kịch cổ điển Pháp. Năm vở bi kịch của Shakespeare. Những
con đường đói khát của Amado. Con đường sấm sét của Abraham... Và
nhất là các cuốn từ điển. Trong đó có cả các cuốn khảo cứu và từ điển cổ
nhất của những giáo sĩ người Bồ Đào Nha đầu tiên sang ta biên soạn ở cuối
thế kỷ trước nữa. Tuy nhiên, sư phụ chắc là hiểu hoàn cảnh tôi lúc đó. Ra
khỏi biên chế, lương bổng không, ruộng đất không, vốn liếng không, lấy gì
nuôi vợ nuôi con bây giờ? Vậy thì... chỉ còn... sách! Chỉ còn nhờ vào...
sách! Và thế là ôi những cuốn sách quý như những ngón tay theo cách gọi
của Nam Cao... “Thầy ơi, sao thầy cho nhiều đứa con của thầy đi ở thế?”
Đó! Mỗi lần tôi đem một hai cuốn sách nọ đến bán ở cửa hàng sách cũ
trên phố Bà Triệu trên thành phố, ông chủ cửa hàng lại được dịp lặp lại câu
