rằng lý thuyết này đã trải qua hằng ngàn năm để hoàn thiện chứ không phải
là một việc làm ngẫu hứng nhất thời.
C. Nếu người Việt xưa đã lấy các con vật như đã nêu trên để đại diện cho
muôn thú thì nhất định nó phải có tiêu chí nào đó và phải sắp xếp cho có lớp
lang chứ không thể lộn xộn như vậy được. Ví dụ như vật nuôi đã thuần hóa,
như gà, chó, heo, hoang dã như cọp, rắn, thần thoại như rồng, hay hai chân,
bốn chân, bò sát, lưỡng cư... Hay là các con vật gần gũi với cư dân lúa nước
như trâu, bò, cá, chim... Điều này tuy không đặc thành vấn đề cụ thể nhưng
trong khi nghiên cứu người ta cũng đã cố tìm cách giải thích trong hướng
suy nghĩ đó. Ví dụ như người ta cho rằng Tý là chuột, vì giờ đó chuột hoạt
động mạnh nhất, Sửu là trâu, vì giờ đó trâu chuẩn bị đi cày... những giải
thích này nhằm hợp lý hóa trật tự các tên gọi của 12 chi chứ không có cơ sở
thực tế, khoa học nào hay ít nhất là có tính liên kết giữa các con vật như đã
nêu.
Tôi cho rằng:
A. Tý - Sửu - Dần – Mão… âm là Hán Việt, nhưng chữ là chữ Việt. Có
nghĩa là xưa kia người Việt đã chia thời gian một ngày một đêm thành 12
cung và đã đặt tên cho 12 cung ấy, đồng thời ghi lại bằng chữ tượng hình
của người Việt, dĩ nhiên các chữ tượng hình ấy phản ảnh nghĩa của từ ấy, về
sau người phương Bắc sử dụng rồi trên nền tảng đó họ đọc khác đi, đọc trại
âm, hoặc đọc với một âm mới, cụ thể là các âm Tý, Tỵ… Điều này hoàn
toàn phù hợp với thực tế, vì mỗi dân tộc, thậm chí mỗi vùng đều có những
cách phát âm khác nhau, ngay cả trong một nước huống chi là dân tộc khác.
B. Rõ ràng ban đầu cơ bản tên 12 chi cũng như 10 can có cùng một khái
niệm như nhau. Có nghĩa là có tên gọi cho can, chi, nhưng ban đầu các tên
ấy không phải để chỉ những con vật như ngày nay ta biết. Việc không có con
gì hay cái để đại diện cho 10 thiên can đã nói lên điều đó.
C. Chính vì những lí do trên mà tôi cho rằng các con vật trong 12 địa chi
hình thành do tính cận âm của các con vật với từ được dùng để chỉ 12 chi mà
hình thành chứ không phải là các tiêu chí như đã nêu, 2 chân, 4 chân, hoang
dã, thần thoại.
