Nam, Dịch học phát triển một cách tự nhiên vào đời sống xã hội, vì đã từ lâu
không gian nơi mà Dịch học ra đời cũng chính là nơi mà người Việt đã từng
sinh sống, hay nói khác hơn chính người Lạc Việt đã sáng tạo ra hệ thống
Dịch học ấy, vì vậy tất cả những gì liên quan đến Dịch lí lúc đầu đều mang
dấu ấn của một nền văn minh lúa nước. Điều này đã được chứng minh qua
những gì mà tôi đã trình bày trên, qua những con chữ, khái niệm về Dịch lí
được phản ảnh một cách trung thực từ những hình ảnh thực tế của một dân
tộc đồng bằng. Tuy nhiên vì lòng tự tôn dân tộc, sự cao ngạo của kẻ thống
trị, người ta đã cố xóa bỏ dấu ấn của của người Việt trong quá trình phát
triển Dịch lí, nhằm thay đổi tư duy người đời sau rằng những gì họ tuyên
truyền là chính thống. Tuy nhiên cho dù không nhắc đến tên Việt trong
nguồn gốc Dịch học chăng nữa thì với những gì được ghi lại trong nội tại
của Dịch học thì khó mà phủ nhận nguồn gốc lúa nước của nó, cũng chính vì
vậy mà ngày nay có nhiều nghi vấn về nguồn gốc của Dịch học.
VIII. Nguồn gốc Dịch học theo Trung Hoa
Phàm cái gì có mặt trong đời thì đều có nguồn gốc của nó, Dịch học cũng
vậy. Tuy nhiên vì bắt nguồn từ xa xưa nên nguồn gốc của nó cũng chỉ được
gọi là truyền thuyết, nghĩa là không chắc thật. Tương truyền vào thời thượng
cổ, Phục Hy (khoảng 2852-2738 TCN) thấy con long mã trôi trên sông, trên
lưng có 9 đốm xoáy, từ đó ông suy nghĩ về lẽ tự nhiên vẽ ra một vạch liền
tượng trưng cho khí Dương và một vạch đứt tượng trưng cho khí Âm, hai
tượng này gọi là Nhị nghi, trên mỗi Nghi ông thêm một gạch liền, một gạch
đứt làm thành bốn cái hai gạch gọi là Tứ tượng, tiếp đến trên mỗi Tượng
ông thêm một gạch liền, một gạch đứt xếp chồng lên nhau thành tám cái ba
vạch gọi là Bát Quái. Sau khi đặt tên cho các quẻ đơn – Bát Quái - đem xếp
trên một vòng tròn với bốn phương chính tương thích với các độ số từ 1 tới
9 và bốn phương phụ, cái mà về sau này gọi là Tiên Thiên Bát Quái. Về sau
vào thời vua Vũ nhà Hạ, bát quái phát triển thành 64 quẻ, rồi đến Văn
Vương dựa trên lý thuyết này nhưng thay đổi phương sở của các quái làm
thành Hậu Thiên Bát Quái; đồng thời viết Thoán từ cho mỗi quẻ. Tiếp đến
