50
RÀNG BUỘC
N
ếu không có nhà văn thì người ta vẫn có thể học hỏi, giải trí bằng
nhiều thứ khác như nghe ca nhạc, xem xiếc, chơi thể thao. Nhưng nếu
không có độc giả thì không thể có nhà văn.
Nếu không có xe lửa, ta gọi vui là Nhà tàu thì người ta có thể di chuyển
bằng đi ôtô, đi xe ngựa, đi thuyền, đi xe đạp, thậm chí là đi cáng, đi bộ.
Nhưng nếu không có người gọi là hành khách ấy thì không thể có Nhà tàu.
Nếu không có người mua thì làm gì ra kẻ bán. Nếu không có người đi
chợ thì cái chợ họp với ai, để làm gì và đương nhiên là sẽ không có chợ.
Nếu không có vợ thì người đàn ông kia sẽ chẳng bao giờ được gọi là
người chồng... nhưng không có cây thì gọi là rừng sao được...
Cuộc đời muôn vẻ, có thứ tồn tại độc lập như ngọn núi, bãi cỏ, cơn gió...
nhưng nhiều thứ, nếu không có thứ này thì liền ngay đó, không thể có thứ
khác.
Không có độc giả thì báo phải đình bản. Không có hành khách thì nhà ga
hoang vắng, con tàu nằm im trong lặng lẽ. Không có dân thì ông quan sống
với ai, quản lý cái gì, ra oai với ai, có thể hách dịch với chính bản thân
mình chăng?...
Phụ thuộc vào nhau hay liên hiệp với nhau là mối dây đã được sinh ra
khi con người có hai người trở lên, thành bộ lạc, bộ tộc, tương đối, cộng
đồng, người nọ nhờ người kia, người kia dựa vào người nọ, khi hai bên tồn
tại cùng nhau thì hai bên đều thu về được một điều gì đó cần thiết cho
mình, có lợi cho mình.
Ngày nay chúng ta hay nói "Mình vì mọi người, mọi người vì mình" là
thoát ý từ câu nói của 4 chàng hiệp sĩ trong truyện Ba chàng ngự lâm pháo
