khăn nhất là để nói khi nào khả năng sinh sản hoàn hảo kết thúc và khi nào
thì sự vô sinh bắt đầu. Tôi nghĩ không có bằng chứng nào tổt hơn, cần thiết
hơn là hai nhà quan sát danh tiếng nhất của mọi thời đại, Kolreuter và
Gartner, đã đi tới hai kết luận trái ngược hẳn nhau đối với cùng một loài.
Điều hữu ích nhất là so sánh -nhưng tôi không có chỗ ở đây để đi vào chi
tiết - bằng chứng đưa ra bởi các nhà thực vật học giỏi nhất về câu hỏi liệu
những dạng nghi ngờ nhất định nên được xếp vào loài hay biến thể, với
bằng chứng về sự vô sinh cung cấp bởi các nhà lai ghép loài khác nhau,
hoặc bởi chính học giả đó, dựa vào các thí nghiệm tiến hành trong vài năm
qua. Do vậy người ta có thể chứng minh không phải tính vô sinh cũng
không phải khả năng sinh sản cung cẩp bất kỳ sự phân biệt rành mạch giữa
loài và biến thể; mà bằng chứng từ nguồn này là chuyển hóa dần dần, và
cũng đáng nghi ngờ với mức độ tưomg đưomg như là bằng chứng rút ra từ
các khác biệt mang tính thể trạng và cấu trúc.
Xét về tính vô sinh của các con lai trong các thế hệ kế tiếp nhau; mặc dù
ông Gartner có thể nuôi vài con lai ghép giữa loài; cẩn thận không cho
chúng lai với hoặc là bộ mẹ thuần chủng, trong sáu hoặc bảy, và ở một
trường hợp lên tới mười thế hệ, nhưng ông ta khẳng định chắc chắn rằng
khả năng sinh sản của chúng không bao giờ tăng cả mà trái lại giảm mạnh.
Tôi không nghi ngờ về tính đúng đắn của kết luận này, và khả năng sinh
sản của chúng đột ngột giảm trong vài thế hệ đầu. Tuy nhiên tôi tín là trong
mọi trường hợp khả năng sinh sản suy giảm vì một lý do độc lập, chính là
lý do lai ghép chéo gần. Tôi đã thu thập được số lượng lớn các bằng chứng
cho thấy việc lai ghép gần sẽ làm giảm khả năng sinh sản, và một lần lai
ghép ngẫu nhiên với một cá thể hay biến thể khác biệt sẽ tăng khả năng
sinh sản. Tôi không thể nghi ngờ tính đúng đắn của niềm tin của hầu hết
giới nhân giống. Các con lai giữa loài ít khi được tạo ra bởi các nhà thí
nghiệm với số lượng lớn; và do loài bố mẹ hoặc loài lai gần gũi khác,
thường sống chung trong mảnh vườn; việc tiếp xúc với các con côn trùng
phải bị ngăn cấm hoàn toàn trong suốt mùa ra hoa: như thế các con lai loài
nói chung sẽ tăng khả năng sinh sản qua mỗi thế hệ phấn hoa của bản thân
