loài và biến thể nổi bật, hay giữa biến thể ít nổi bật hơn và khác biệt cá thể.
Các điếm khác biệt này xen kẽ lẫn lộn song lại cung cấp một lối ra đích
thực.
Do đó tôi quan niệm những khác biệt cả thể, cho dù chúng không hề thủ vị
gì đối với một nhà nghiên cứu về hệ thống, nhưng lại quan trọng đối với
chúng ta, như là bước đầu tiên tiến tới biến thể. Mọi người rất ít để ý tới các
khác biệt này thể hiện qua thực tế là họ nghĩ chúng không đáng để ghi vào
trong những tác phẩm viết về lịch sử tự nhiên. Tôi coi các biến thể xét trên
bất kỳ mức độ khác biệt hay thường xuyên nào, là bước dẫn tới biến thể
thường xuyên và nổi bật hơn, tiếp đó là dần tới tiểu loài rồi loài. Trong một
vài trường họp, sự chuyển hóa từ giai đoạn này sang giai đoạn khác cao
hơn có thể chỉ đơn thuần là do ảnh hưởng lâu dài liên tục của các điều kiện
sống vật chất tự nhiên trong hai vùng khác biệt, nhưng tôi không mấy tin
vào tư tưởng này; và tôi quan niệm rằng nguyên nhân gây ra sự chuyển đổi
của một biến thể, từ trạng thái mà trong đó nó ít khác biệt sang trạng thái
khác biệt nhiều hơn so với cha mẹ, chính là tác nhân của sự lựa chọn tự
nhiên (sẽ được giải thích đủ sau này) đối với khác biệt tích tụ của cấu trúc
theo những hướng nhất định. Với lý do này, tôi quan niệm một biến thể nổi
bật chỉ nên được gọi là loài mới xuất hiện; nhưng liệu quan niệm này có thể
được minh chứng hay không thì tôi cần phải có các bằng chứng thuyết phục
và cái nhìn đúng đắn trong toàn bộ tác phẩm.
Mọi người không nên nghĩ rằng tất cả các biến thế hoặc loài mới sinh ra
nhất thiết phải đạt tới xép hạng loài. Chúng có thể bị tuyệt chủng hoặc tồn
tại với tư cách là biến thể trong giai đoạn rất dài, giống như ví dụ dẫn ra bởi
ông Wollaston về biến thể của loài thân sò trên cạn cổ đại tại quần đảo
Madeira. Nếu một biến thể phát triển mạnh mẽ tới mức vượt số lượng loài
bố mẹ, thì chúng sẽ được coi là loài, còn loài bố mẹ bị đẩy xuống hàng biến
thể; có thể giành lấy hay làm tuyệt chủng loài bố me; hoặc nếu cùng tồn tại
thì cả hai cùng được công nhận là hai loài độc lập. Chúng ta sẽ còn quay lại
chủ đề này ở phần sau.
