Pháp tới nơi, cấm việc „buôn mọi“, và Cao Miên và Xiêm cũng không
còn xâm nhập vào các tiểu vương quốc Ai Lao ở đó được nữa, nhưng có
nhiều nhóm Khả không hay biết, cứ tiếp tục trốn tránh mãi.
Có khác một chút là Xiêm Lào ít hà khắc hơn, và bắt nô lệ ít hơn Cao
Miên nên mới có được những nhóm Khả ra mặt sống tự do trên cao nguyên
Bolovens. Khả lá vàng thì lẫn trốn trên núi Phú Ác là dãy núi ít ai lên được.
Ông A. Fraisse có ở lại với họ một đêm, được họ cho ăn gà nướng và
măng nấu với cua đồng, tức họ đã văn minh chớ không dã man, và chỉ có
chủng bị lãnh đạo là còn kém cỏi lạc hậu mà thôi. Và cái món cua đồng nấu
canh ấy đích thị là món ăn của dân tộc Việt Nam vậy, mà các dân tộc ở
Đông Nam Á không có.
Ông quan cai trị ấy rất thạo về chủng tộc học, và mặc dầu không có mang
dụng cụ theo để đo sọ, ông A. Fraisse cũng khảng định được rằng Khả
thuộc chủng Cổ Mã Lai có mang ít nhiều nhân thể tính Mông Gô Lích y hệt
như lạc bộ Trãi cách đây 5 ngàn năm, còn người bị lãnh đạo thuộc chủng
Mê-la-nê.
Vì không có ở lâu trên núi Phú Ác được nên ông A. Fraisse không có đo
sọ của họ, và khảng định của ông chỉ dựa vào việc quan sát sọ mà thôi. Ông
bảo rằng sọ của người Khả lá vàng có tánh cách Brachycéphale, tức tánh
cách của sọ Mã Lai.
Đây mới là hình ảnh làng Cườm trung thực, trung thực hơn nơi xã hội
Mường nhiều lắm vì trong xã hội Mường, chủng Mê-la-nê đã văn minh,
nhờ cấp lãnh đạo là người Mường có đời sống sung túc và theo nông
nghiệp, còn cấp lãnh đạo ở đây phải theo nếp sống của Mê-la-nê vì hoàn
cảnh trốn tránh ngăn họ định cư và trồng trọt.
Họ thoái hóa theo chủng Mê-la-nê chớ không phải nâng chủng Mê-la-nê
lên nền văn minh Anh-đô-nê.
