sao mẹ tôi lại vì sợ hãi những thành kiến tàn ác mà xa lìa anh em tôi, để
sinh nở một cách giấu giếm trốn tránh như một kẻ giết người lúng túng với
con dao vấy máu của nó. Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi:
- Sao cô biết mợ con có con?
Cô tôi vẫn cứ tươi cười kể các chuyện cho tôi nghe. Có một bà họ nội
xa vào trong ấy cân gạo về bán. Bà ta một hôm đi qua chợ thấy mẹ tôi ngồi
cho con bú ở một bên rổ bóng đèn. Mẹ tôi ăn vận rách rưới, mặt mày xanh
bủng, người gầy rạc đi, thấy thế bà ta thương tình toan gọi hỏi xem sao thì
mẹ tôi vội quay đi, lấy nón che...
Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng. Giá
những cổ tục đã đày đọa mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thủy tinh,
đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn, mà nhai, mà nghiến cho kỳ nát
vụn mới thôi.
Cô tôi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai tôi, nhìn vào mặt tôi, nghiêm nghị:
- Vậy mày hỏi cô Thông - tên người đàn bà họ nội xa kia - chỗ ở của
mợ mày, rồi đánh giấy cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về. Trước sau
cũng một lần xấu, chả nhẽ bán xới mãi được sao?
Tỏ sự ngậm ngùi thương xót thầy tôi, cô tôi chập chừng nói tiếp:
- Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao
cũng đỡ tủi cho cậu mày, và mày cũng còn phải có họ, có hàng, người ta
hỏi đến chứ?
Nhưng đến ngày giỗ thầy tôi, tôi không viết thư gọi mẹ tôi cũng về.
Mẹ tôi về một mình đem rất nhiều quà bánh cho tôi và em Quế tôi. Chiều
hôm đó, tan buổi học ở trường ra, tôi chợt thoáng thấy một bóng người ngồi
trên xe kéo giống giống mẹ tôi. Tôi liền đuổi theo, gọi bối rối:
