soi chiếu của chủ nghĩa Mác - Lênin. Phong trào cứu quốc càng dâng cao,
những nguyện vọng, nhận thức và quyết tâm kia càng mạnh mẽ, càng tích
cực. Vì vậy chủ trương vẫn tranh thủ mọi khả năng, mọi điều kiện công
khai để tuyên truyền, để tổ chức tập hợp quần chúng, song cần phải xúc
tiến ra được báo bí mật làm cơ quan chiến đấu chính thức, trực tiếp và kịp
thời của Văn hóa cứu quốc. Chủ trương ấy đã được anh em đồng chí và
những quần chúng cảm tình của Văn hóa cứu quốc vui mừng đón nhận như
một trong những nghị quyết hành động chuẩn bị cho Tổng khởi nghĩa vậy.
Cơ quan này là báo Tiền phong ra thành tạp chí.
Cái lần tôi bày tập giấy trắng ngồi viết gần bực cửa dưới hàng hiên của
ngôi nhà cũ ở quê hương thành phố Nam Định sau hơn hai năm tôi ở tù và
ở trại giam về, tôi đã nghẹn ngào nao nức không sao viết ngay được. Lần
này tôi cũng trở lại những cảm xúc ấy, khi chuẩn bị bài cho tạp chí Tiền
phong mà địa điểm tôi được ngồi viết lại ở ngay một cơ quan hẳn hoi. Đây
là nhà xuất bản của một đồng chí trong Văn hóa cứu quốc: Nhà xuất bản
Mới. Mới đã in được một cuốn của đồng chí Đặng Thái Mai dịch tạp văn
của Trung Quốc, và một truyện vừa của tôi: truyện Ngọn lửa. Cơ quan ở
đường bờ sông Hà Nội, có một gác xép có lối cổng hậu ăn ra một ngõ hẻm
ở phố đằng sau. Tôi vẫn đi lấy các báo Cứu quốc, Cờ Giải phóng, Độc lập
và các tài liệu đem về đây, phân phối cho những tổ, những anh em và quần
chúng Văn hóa cứu quốc. Một mình một bàn rộng, một gian gác vắng, tôi
ngồi viết truyện ngắn, truyện Buổi chiều xám, mà một số sự việc, cảnh
tượng và tình ý đã do đồng chí Như Phong gợi ra.
Vào khoảng giữa tháng 5-1945.
Những tin chiến thắng dồn dập của hồng quân Liên Xô đang tiến
mạnh về Bá Linh như bão lửa... Những tin chiến thắng của các trận đánh du
kích ở căn cứ địa Cao Bằng, Bắc Cạn, Thái Nguyên cũng liên tiếp dội về
Hà Nội và các tỉnh đồng bằng... Những tin phá kho thóc, chia thóc cho
nông dân, những tin tước khí giới của các đồn các huyện tới tấp đổ thêm về
