Trong bọn anh chị em "cay" làm kịch nọ, còn có cả một công tử. Y là
con một nhà buôn sợi to và có xưởng dệt ở Hà Đông. Y nhập với anh em và
hứa sẽ bỏ vốn. Tiền này y còn phải đợi cơ hội để lấy ở cái két mà đến nhà
băng Đông Dương cũng không kiên cố và hóc hiểm bằng, đó là cái tráp văn
tự khảm xà cừ và cái ruột tượng của bà mẹ y. Trong khi chờ đợi sự đóng
góp của y hứa hẹn chắc chắn là phải ra tấm ra miếng, chúng tôi đã cuống
lên vì chạy tiền. Cuối cùng đồng chí Như Phong, Nam Cao và tôi, kẻ thì lấy
tiền của gia đình, kẻ thì bỏ cả tiền bán bản quyền sách, kẻ đem cầm hoa
nhẫn của vợ, người được một trăm đồng, người được hơn trăm đồng đem
góp vốn. Với số tiền này, ban kịch đã sắm được một ri-đô có thể trương cả
ở Nhà hát Tây, một bộ cánh gà, có thể dùng ở tất cả mọi sân khấu, và chúng
tôi tập hợp được khá đông anh chị em diễn viên, anh chị em viết văn, làm
báo, họa sĩ, nhạc sĩ chuẩn bị diễn hai vở. Hai vở đã tập xong, ban kịch lên
đường đi diễn, còn công tử yêu kịch, thích làm kịch, hằng tâm hằng sản,
con một của một bà "triệu phú" kia vẫn chưa bỏ ra một xu. Nhưng trong
các buổi ăn uống tập vở, và các chuyến đi các tỉnh được phụ cấp tiền tàu xe
và cả tiền ăn sáng, ăn bữa cơm chính nữa, không buổi nào, không chuyến
nào là không có mặt quý công tử kia cả.
Chúng tôi đi diễn ở các tỉnh: Hà Đông, Bắc Ninh, Hải Dương. Từ vẽ
tấm biển quảng cáo, đến khuân vác đồ đạc, quét dọn sân khấu và có khi
thổi cơm nữa, chúng tôi đều làm lấy. Tổ chức những buổi diễn phần nhiều
nhờ những anh chị em trong Hội truyền bá quốc ngữ ở ngay tỉnh đó, hay
những bà con yêu thích kịch.
Kết quả cuộc vận động này chúng tôi đã tập hợp được nhiều anh chị
em văn nghệ sĩ, trong đó có người vào Văn hóa cứu quốc, có người có cảm
tình. Còn những vở kịch ảnh hưởng của nó trong quần chúng thì quá ít! Đã
thế lại còn có vở không tốt như vở Bóng giai nhân. Khuyết điểm chính của
chúng tôi là không có một chương trình diễn với những vở tốt; chúng tôi
không tuyên truyền, giáo dục và tổ chức anh chị em một cách tích cực,
không kịp thời phát huy những điểm tốt của anh chị em, lấy những anh chị
